Minder dan een op de vijf Nederlandse jongeren bracht een stem uit voor de Europese Parlementsverkiezingen vijf jaar geleden. Dit jaar kan de ‘Erasmusgeneratie’ zich, ook in Nederland, verenigen in een nieuwe pan-Europese partij. Kan Volt de groep jongeren aanspreken die voorheen niet naar de stembus te branden was?
“Hoe kijk je aan tegen immigratie?” luidt de vraag in de pubquiz. Optie 1: een bedreiging. Optie 2: een kans. Optie 3: het moet gereguleerd worden. Een meerderheid kiest het laatste antwoord, niemand het eerste. Het typeert de aanhangers van Volt, een nieuwe Europese partij en een beweging voor een sterker Europa. Ze zijn optimistisch: immigratie zien ze eerder als een kans dan een bedreiging. Tegelijkertijd willen ze pragmatisch en realistisch blijven: ze erkennen de noodzaak tot sterke Europese regelgeving.
Er is een soort taboe ontstaan op pro-Europa zijn
De quiz is georganiseerd door een groepje jonge Volt-aanhangers. Het is een gemêleerd gezelschap waar Italiaans, Frans, Engels en Nederlands door elkaar heen gesproken wordt. Volt Nederland is nog relatief klein en amper een jaar oud, maar er zijn inmiddels al bijna vijfduizend ‘vrienden van Volt’, waarvan tweeduizend de afgelopen twee weken aanhaakten. Is dit een nieuwe generatie jonge Europeanen?
Patriotisme in een ‘pan-Europese’ beweging
De meeste standpunten van Volt kennen we van andere pro-Europese partijen waarop we in Nederland kunnen stemmen. Europese regulering van CO2-uitstoot en plastic afval, stimuleren van duurzaam vervoer, uitbreiding van het Erasmus uitwisselingsprogramma, sterkere sociale bescherming van arbeiders in de Europese gig- en platformeconomie, meer transparantie in Europese besluitvorming, een Europese winstbelasting om ontwijking en ontduiking van belasting tegen te gaan – D66, PvdA en GroenLinks gaan grotendeels mee met die ideeën. Dat de standpunten van GroenLinks en PvdA op elkaar lijken, bleek overigens al uit de StemWijzer.
Wat Volt onderscheidt, is het feit dat de partij vanaf het begin af aan heeft geopereerd op Europees niveau. Oprichters Andrea Venzon (27) en Colombe Cahen-Salvador (25) komen uit Italië en Frankrijk en ontmoetten elkaar in Londen. Het streven naar een federaal Europa was een vanzelfsprekend startpunt. Ook Nederlandse lijsttrekker Reinier van Lanschot (29) windt geen doekjes om zijn liefde voor Europa: “We wonen op het beste continent van de wereld.” Zonder enige terughoudendheid verdedigt hij het ideaal van een ever closer union, waar een Kamermeerderheid zich onlangs tégen keerde.
De boodschap is dat de EU niet om instituties draait, maar om mensen
“Er is een soort taboe ontstaan op pro-Europa zijn”, vindt Volt-kandidaat Koen Janssen (25). “Brussel is voor nationale politici een makkelijke scapegoat.” Die trend probeert Volt te doorbreken. Een positieve houding tegenover Europa hoeft volgens de ‘Volters’ niet ten koste te gaan van nationale belangen en de Nederlandse identiteit. Zoals je fan kan zijn van Feyenoord en tegelijkertijd van Oranje, zegt Janssen, de rap-klassieker ‘Het Land Van’ citerend, kan je ook én Nederlander én Europeaan zijn.
Voor kandidaat Chris Luth (44) is er een belangrijk verschil tussen patriotisme en nationalisme. De tweede is een exclusieve, eendimensionale identiteit, de eerste niet. Luth’s eigen patriotisme uitte hij door een gedicht te schrijven over de verschillende EU-lidstaten. De boodschap is dat de EU niet om instituties draait, maar om mensen.
Volt-kandidaat Reyhan Cigdem (26) heeft Turkse roots, groeide op in Nederland maar woonde ook in Frankrijk en België. Ze voelt zich tegelijkertijd Rotterdammer, Nederlander, Turk én Europeaan. Ze zet zich in voor Volt om de mogelijkheden die de EU haar heeft geboden, te verdedigen.
Ons beoogde budget is minder dan D66 alleen al aan Facebook uitgeeft
Zonder ervaring toch ‘je mannetje staan’
Volt valt ook op omdat de partij gerund wordt door gedreven vrijwilligers met weinig politieke ervaring en nog minder financiële middelen, maar met veel passie en enthousiasme. Volt-kandidaat Koen Janssen: “Ons beoogde budget – en dat halen we niet eens – is minder dan D66 alleen al aan Facebook uitgeeft.” Overheidssubsidie krijgt de partij namelijk (nog) niet. Wel is er inmiddels een klein campagnebudget gecrowdfund van zo’n 23 duizend euro, afkomstig uit donaties van gemiddeld minder dan vijftig euro.
Ondanks de beperkte middelen, wordt er driftig campagne gevoerd. Lijsttrekker van Lanschot legt uit dat een campagnefilmpje als reactie op een SP-spotje in één dag bedacht en uitgevoerd werd. Van Lanschot vindt het feit dat zijn partij weinig politieke ervaring in huis heeft ‘niet per se een pre’, maar heeft ondanks dat het volste vertrouwen in zijn team. Ook Janssen is overtuigd dat ‘de hoeveelheid talent die onze topkandidaten hebben,’ compenseert voor het gebrek aan ervaring. In debatten kunnen alle Volt-kandidaten ‘hun mannetje staan’, vindt hij.
Volt’s pro-Europese verhaal slaat makkelijker aan bij hoogopgeleide jongeren – door sommigen de ‘Erasmusgeneratie’ genoemd – dan bij andere lagen van de samenleving. Daarom wordt er aan de diversiteit binnen de partij gewerkt, zegt van Lanschot. Zo is er bijvoorbeeld actief gezocht naar vrouwelijke kandidaten zodat er nu op de lijst om-en-om mannen en vrouwen staan. “In het begin waren en veel meer mannen en yuppen – waar ik er één van ben”, geeft van Lanschot toe. “Maar als je er werk van maakt, dan werkt het. Hoe groter we worden, hoe diverser we worden.”
Voorlopig nog geen 25 zetels
De ambitie van Volt is om niet alleen kritiek te leveren op de Europese instanties maar actief mee te werken aan nieuwe wetgeving. Toch zijn er nog een heel aantal hordes te nemen voordat dat werkelijkheid kan worden. Het liefst wil Volt Nederland samen met de Volt-afdelingen in andere EU-lidstaten een eigen Europese fractie vormen in het Europees Parlement, in plaats van zich aan te sluiten bij één van de bestaande fracties. Maar daarvoor moet de partij 25 zetels halen uit minstens zeven verschillende landen. Dat is ongeveer een dertigste van het totaal aantal zetels in het Europees Parlement (dat telt namelijk 751 zetels). Volt doet weliswaar in acht lidstaten mee met de verkiezingen, maar de kans dat de doelstelling van 25 zetels dit jaar al wordt gehaald, is klein.
Ondertussen verschuift er van alles in de Europese coalities. D66 en VVD hebben zich al aangesloten bij een nieuwe fractie met onder andere Emmanuel Macron’s Renaissancepartij. “Daarom,” laat van Lanschot weten, “gaan we na de verkiezingen pas met onze achterban bepalen of wij ons gaan aansluiten bij een coalitie, en zo ja bij welke.”
