Op 5 april 1994, vandaag 25 jaar geleden, pleegde Kurt Cobain zelfmoord. Redacteur Bram Emmer onderzocht hoe Cobain als zanger, gitarist, tekstschrijver, feminist en vooral als persoon een blijvende culturele impact op de wereld maakte – die een kwart eeuw later nog duidelijk te voelen is.

Als frontman van Nirvana was Kurt Cobain, geboren in 1967, het gezicht van de grunge-beweging: een alternatieve muziekstroming afkomstig uit de Amerikaanse stad Seattle. Na het succes van hits als ‘Smells Like Teen Spirit’ en ‘Come As You Are’ werd Nirvana binnen een korte tijd de bekendste en meest invloedrijke band van hun generatie. Met Krist Novoselic als bassist, en een jonge Dave Grohl (tegenwoordig bekend van de band Foo Fighters) op de drums, knalde Nirvana door de speakers zoals weinig anderen dat  deden.

Volgens Charles R. Cross, biograaf van Kurt Cobain, zit negentig procent van zijn invloed in zijn talent om muziek te maken die “direct tegen of over de luisteraar spreekt.” Nirvana combineerde punk-invloeden met toegankelijke melodieën en poëtische teksten. Hun geluid werd zo een  mengelmoes van ritme, geraas, geruis en geschreeuw, waar even makkelijk op gesprongen werd als dat het werd meegezongen. Grunge veroverde in korte tijd de wereld. Andere voorlopers in het genre zijn bijvoorbeeld Pearl Jam, Soundgarden (van de in 2017 overleden zanger Chris Cornell) en Alice in Chains.

Sinds de jaren zestig zijn er weinig muzikanten geweest die tegelijkertijd een popsensatie en symbool waren voor culturele tegenbeweging. Grunge werd, na Nirvana’s tweede album ‘Nevermind’ uit 1992, ongekend populair over de hele wereld. Nirvana populariseerde alternativiteit, wat zijn tol zou eisen van Cobain’s mentale gezondheid.

Zijn ongevraagde sterrenstatus bracht hem juist voort als tragische held

De man die ooit zei dat hij “het liefst de populariteit van John Lennon, maar de anonimiteit van Ringo Star zou willen hebben” ging zwaar gebukt onder de internationale roem. Hij zakte ver weg in zijn heroïneverslaving; terwijl zijn ongevraagde sterrenstatus hem juist voortbracht als tragische held, wat zijn reputatie als cultureel fenomeen slechts versterkte.

Stijl

In 2014 verscheen er in Vogue een artikel over de invloed van Cobain op moderne mode, waarin hij mede verantwoordelijk wordt gehouden voor een “radicaal, millennial idee van androgynie.” ‘Anders zijn’ werd niet alleen geaccepteerd, maar zelfs begerenswaardig. Cobain had in dat opzicht een uitgesproken en iconische kledingstijl, geïnspireerd door idolen zoals bijvoorbeeld David Bowie. De grunge-stijl omvat onder andere gescheurde spijkerbroeken, oversized truien, houthakkersoverhemden en het dragen van meerdere lagen over elkaar. De stijl is nog steeds duidelijk terug te zien in de mode van vandaag. Men hoeft maar één blik te werpen op moderne popsterren zoals bijvoorbeeld Kanye West of Justin Bieber, om duidelijke invloeden van grunge terug te zien.

Bovendien was Kurt Cobain niet bang om zijn eigen seksualiteit in twijfel te trekken. Hij heeft meerdere keren gezegd dat hij homoseksueel zou zijn, of in elk geval dat hij dat graag zou willen zijn: “just to piss of homophobes.” Zijn androgyne verschijning tijdens optredens en in fotoreportages, bijvoorbeeld op de cover van The Face in 1993, was een expressie van zijn vrouwelijke kant. Hij droeg ook jurken, gebruikte make-up als mascara en nagellak, en verfde zijn lange blonde haar rood en zwart. Als antithese van de moderne macho man stimuleerde hij individualiteit en zelfexpressie.

Cobain was een toegewijd feminist en voor de uitbreiding van vrouwenrechten

Verder was Cobain een toegewijd feminist, en was publiekelijk voor de uitbreiding van vrouwenrechten, bijvoorbeeld tijdens een interview met NME in 1993, waarin hij sprak over het probleem van verkrachting in de VS. Hij uitte zijn ongenoegen over het gebrek aan oplossingen die het probleem bij de kern aanpakten: de mannelijke daders. In nummers als ‘Polly’, en het alom omstreden ‘Rape Me’, positioneerde Cobain zich ook activist op dat gebied. In 1993 speelden ze het ‘Rock Against Rape’-concert, waarbij geld werd opgehaald voor vrouwelijke zelfverdediging.

Dood

Hoewel het bovenstaande klinkt alsof het zo in de 21^ste eeuw zou passen, is Kurt Cobain precies vijfentwintig jaar niet meer in ons midden. Op 5 april 1994 pleegde hij na jarenlange drugsverslaving, depressie en chronische gezondheidsklachten zelfmoord in zijn appartement in Seattle. Hij was 27 jaar oud. De wereld was in shock, en na zijn dood sprongen de complottheorieën als paddenstoelen uit de grond. In de docudrama ‘Soaked in Bleach’ uit 2015, vernoemd naar een zin uit de hit ‘Come As You Are’, wordt de mogelijkheid onderzocht dat Cobain vermoord zou zijn geweest. Bovendien zou er een deel van zijn zelfmoordbrief door iemand anders geschreven zijn, zo bleek uit onderzoek van experts.

De mysterieuze omstandigheden van zijn zelfmoord droegen natuurlijk alleen maar bij aan de culturele impact van zijn dood. Door velen wordt hij nog steeds gezien als de laatste ‘echte’ rockster, en zijn muziek, poëzie en activisme blijven legendarisch tot op de dag van vandaag.