Hoge cijfers, een goede stage, een bijbaantje en natuurlijk een leuk sociaal leven: studenten voelen steeds meer druk om aan het perfecte plaatje te voldoen. Hierdoor liggen psychische aandoeningen zoals een burn-out en depressie op de loer. Hogescholen en universiteiten spelen hierin een belangrijke rol. Hebben zij al stappen genomen om dit probleem aan te pakken?

Voor de negentienjarige studente ‘Sanne’ is de prestatiedruk teveel geworden. Zij zit op dit moment overspannen thuis nadat een intensieve stage haar teveel werd. “Een maand na mijn eerste stage begon ik te merken dat het minder goed met me ging. Ik kreeg een grote verantwoordelijkheid en voelde grote druk om te presteren. Ik kon mijn werk ook niet meer van mij afzetten, ik was er constant mee bezig. Daarnaast had ik ook nog mijn andere baan, mijn studie en mijn sociale leven. Alleen al mijn baan en stage kostte me zo’n 50 uur werk per week.”

De toekomstgerichte Sanne wilde graag aan het perfecte plaatje voldoen. “Ik doe een creatieve opleiding en de competitie binnen dit werkveld is erg pittig. Daarom wilde ik bij mijn stage er echt uitspringen om mijn toekomstige baankansen te vergroten.”

Op een ochtend zat ik op mijn stageplek

en barstte ik in tranen uit.

Het ging haar allemaal niet in de koude kleren zitten. Na zeven maanden opbouwende klachten waaronder hoofdpijn en druk op haar borst, werd het haar teveel: “Op een ochtend zat ik op mijn stageplek en barstte ik in tranen uit. Het idee dat ik weer een opdracht zou krijgen die niet goed zou gaan was onoverkomelijk. Ik werd daarna meteen naar huis gestuurd en ik ben sindsdien niet meer terug geweest.”

In de weken erna sliep Sanne veel, maar de oude is ze nog lang niet. “Ik moest eigenlijk weer opladen, maar ik blijf maar een soort van half lege batterij voor mijn gevoel. Op dit moment maak ik me eigenlijk, gek genoeg, heel erg druk om mijn stage. Het idee dat ik mijn studiepunten niet haal en dit weer over moet doen levert me zoveel stress op dat ik eigenlijk nog steeds niet tot rust kan komen.”

Onderzoek

Het verhaal van Sanne is er eentje waar een steeds groter aantal studenten zich in kan vinden. Uit het onderzoek van Hogeschool Windesheim blijkt dat 62% van de studenten lijdt onder prestatiedruk. Volgens Jolien Dopmeijer, die het onderzoek heeft uitgevoerd onder 1800 studenten, zijn de resultaten niet verrassend. “Jongeren moeten aan heel veel sociale eisen voldoen tegenwoordig: hoge cijfers, buitenschoolse activiteiten, een rijk sociaal leven en een bruisend sociaal mediaprofiel. Het is dus eigenlijk niet zo gek dat studenten druk ervaren.”

Saskia Oskam, werkzaam bij MIND, een platform voor psychische gezondheid, kan zich daarin vinden.  “Er wordt wel veel verwacht van studenten, en zij verwachten ook veel van zichzelf. Dit is ook duidelijk te zien in het stijgend aantal studenten dat hulp zoekt. Steeds meer jongeren en studenten weten ons te vinden om informatie en hulp te zoeken over psychische problemen.”

Wanneer je erover praat, kun je hopelijk voorkomen dat je sombere gevoelens uitmonden in een depressie.

Omdat dit aantal zo hard stijgt besloot MIND om jonge mensen ook via andere wegen te bereiken. “Wij doen dit door projecten als #openup en #trueselfie samen met NPO 3, 3FM en FunX. We willen hiermee voorkomen dat beginnende psychische klachten verergeren omdat jongeren er niet over praten of zich ervoor schamen. Wanneer je erover praat, dan vind je ook sneller hulp en kun je hopelijk voorkomen dat je sombere gevoelens uitmonden in een depressie, of stress in een burn-out.”

Verder stipt Oskam de rol aan die de hogescholen en universiteiten hierin spelen. “Zij moeten in gesprek blijven met studenten, geen torenhoge eisen stellen, en studenten die geen heel hoge cijfers halen niet het gevoel geven dat ze niet meetellen.” Ook is het volgens Oskam belangrijk dat er meer onderzoek komt naar prestatiedruk op hogescholen en universiteiten.

Actieplan

Aan die punten lijkt nu iets te worden gedaan. Op eigen initiatief hebben verschillende hogescholen en universiteiten actieplannen gemaakt tegen burn-outs onder hun studenten. Een van die universiteiten is de Universiteit van Amsterdam (UvA), die met hun eigen zorgplan kwam.

Nadat bij de UvA steeds meer signalen kwamen dat het minder goed ging met het psychisch welzijn van de studenten, hebben ze een grootschalig project opgezet. Met het project zijn verschillende initiatieven gemoeid die dit jaar zijn gestart, zo legt woordvoerster Laura Erdtsieck uit. “Met deze initiatieven willen we op een laagdrempelige manier aandacht besteden aan gezondheid en welzijn onder de studenten. Onze inzet daarbij is: preventie, bewustwording, informatievoorziening, en screening en online interventie van psychische klachten.”

Vooral dat laatste wordt gevat in een pilot die dit jaar in samenwerking met de VU is gestart. Het richt zich op veel voorkomende psychische klachten, met daaraan gekoppeld de mogelijkheid tot een ‘eHealth interventie’. Studenten hebben dan de mogelijkheid om persoonlijk advies te krijgen na het doorlopen van een online screening. Die moet een beter inzicht geven in de aard en ernst van de klachten die studenten en promovendi ervaren. Bij een positieve evaluatie van de pilot is het de bedoeling dat UvA Care, zoals de overkoepelende naam klinkt, beschikbaar wordt voor alle studenten en promovendi van de UvA.

Het lijkt er op dat de schreeuw om hulp beantwoord lijkt te worden vanuit verschillende instanties. Dit is een stap in de goede richting, maar is het al genoeg? De maatregelen lijken vooral gericht op de symptomen van de studenten, maar een belangrijk onderdeel van dit probleem zijn de universiteiten en de hogescholen zelf. De druk die studenten ervaren komt door de eisen die zij van bovenaf krijgen opgelegd. Een belangrijk onderdeel van dit plan zou dus eigenlijk een aanpassing van deze eisen moeten zijn. Tijd voor de tweede stap.