Hoe Mexicaanse cultuur het gesprek over de dood opent

Beeld: Bron: Larry Lamsa / Flickr

13 maart 2018, 12:45

Op het aankomende TEDxAUCollege evenement op 13 maart zal Martha Montero-Sieburth, docente aan de Universiteit van Amsterdam en Amsterdam University College, de dood introduceren als een Fifth Dimension, ofwel het ‘onbekende, ongedefinieerde en onontdekte’. Wij spraken haar over haar diverse culture achtergrond, eeuwenoude Mexicaanse tradities en het verliezen van geliefden.

Met zowel Europese als Latijns-Amerikaanse afkomst is Montero-Sieburth de belichaming van culturele diversiteit. “Ik kom uit een interculturele familie. Mijn vader kwam uit Frankrijk, maar had een Belgische moeder en Costa Ricaanse vader. Mijn moeder was geboren in Mexico, maar was kind van een vader met Spaanse en Franse afkomst en een moeder die deel uitmaakte van de inheemse bevolking van Mexico.” Montero-Sieburth is erg trots op zowel haar Costa Ricaanse als haar Mexicaanse en Europese afkomst. Ze is van mening dat je voorouders je vormen tot wie je nu bent. “Naarmate je ouder wordt, worden de geesten van je voorouders, indien deze zijn gestorven, je beschermengelen.”

De dood in Mexicaanse cultuur

Ieder jaar vindt in Mexico begin november een groot festijn plaats: de Dag van de Doden, ofwel Día de los Muertos. Montero-Sieburth groeide op in Mexico, waar het idee dat de geesten van overledenen voortleven nadat het lichaam er niet meer is haar al op jonge leeftijd werd verteld. Zo leerde ze als kind dat de geesten van de doden ieder jaar op de Dag van de Doden naar de aarde terugkeren om op vreugdevolle wijze met hun geliefden te eten, te herdenken en zich verbonden te voelen. Door altaren te versieren met foto’s, kaarsen en bloemen en de favoriete maaltijden van de overledenen te koken, herdenkt Montero-Sieburth de doden. “Zo is het net alsof ze weer thuis zijn.”

Martha Montero-Sieburth.

Hoewel elke cultuur zijn eigen rituelen rondom de dood kent, is de vreugdevolle wijze waarop Mexicanen hun doden herdenken uniek. “Door de dood te vieren, wordt het idee dat wij allemaal op een dag zullen sterven benadrukt. Sterven is een natuurlijk proces. Het hoeft echter niet somber te zijn,” zegt Montero-Sieburth. “Ik wil mijn publiek inspireren om na te denken over de dood als een proces van betrokkenheid evenals een van continuïteit.” Ze wil met haar TED-talk mensen niet verplichten om de dood anders te benaderen, maar hoopt wel dat zij hiervoor open zullen staan. “Er zijn verscheidene manieren om over de dood na te denken. Ik wil mijn publiek vragen om deze gedachte in overweging te nemen.”

De vijfde dimensie

Onder het motto ‘ideeën om te verspreiden’ worden over de hele wereld door onafhankelijke partijen TEDxevenementen georganiseerd. Montero-Sieburth is altijd erg enthousiast geweest over dit concept en maakt vaak gebruik van TED-talks in haar lessen, voornamelijk als ze invloedrijk en uitdagend zijn. Ze beschouwt ze als leermomenten en ziet de kans voor studenten om zich te laten inspireren door andermans ideeën. “Wat ik erg mooi vind aan TED-talks is dat ze een of twee ideeën introduceren waar jij, als publiek, over kan gaan nadenken om vervolgens jezelf af te vragen: wat kan ik doen om een verandering te maken?”

Op Día de los Muertos wordt de dood geplaagd en zelfs subtiel belachelijk gemaakt

Dit jaar wil de organisatie van TEDxAUCollege het publiek fascineren met hetgeen wat nog onbekend, ongedefinieerd en onontdekt is. “Het publiek wordt zo uit hun comfortzone gehaald en verrijkt met nieuwe inzichten, inspiratie en ideeën”, zegt Madelief van Dongen, secretaris van TEDxAUCollege. Montero-Sieburth beschrijft The Fifth Dimension als mysterieus en buitengewoon. “Hoe raak je verwijderd van het saaie, gewone bestaan,” vraagt ze zich af. “Door een hoger, nieuw niveau van bewustzijn te bereiken.”

Volgens Mexicaanse culturele tradities, wordt op Día de los Muertos de dood geplaagd en zelfs, op een subtiele manier, belachelijk gemaakt. “Hoeveel plezier kun je wel niet beleven als je de dood, terwijl het iets heel serieus is, beetneemt?” Montero-Sieburth legt uit dat deze ietwat onverwachte tegenstrijdigheid haar onderwerp zo interessant maakt. Daarnaast past het goed binnen het thema van dit jaar, The Fifth Dimension, omdat de dood een zeer mysterieuze kant heeft en, volgens Montero-Sieburth, niet vaak openlijk besproken wordt.

Zoals zij in het verleden door velen is geïnspireerd en uitgedaagd, zo wil Montero-Sieburth anderen ook iets meegeven. “In onze huidige samenleving, waar het leven op een hoog tempo doorgaat, denken wij niet altijd even genoeg aan onze overledenen.” Volgens Montero-Sieburth is het juist van groot belang dat we niet vergeten wie ons gevormd heeft tot de personen die we nu zijn. “Zij herinneren je aan wie je bent, waar je vandaan komt en waar je heengaat in het leven.”


Vanavond, op 13 maart, zal Red Pers in samenwerking met TEDxAUCollege en Are We Europe live verslag doen van TEDxAUCollege Presents: The Fifth Dimension. Kan jij er helaas niet bij zijn morgen, maar wil je toch graag het evenement meemaken? Ga dan naar http://tedxaucollege.com/live/ en volg ons live!

Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.

Lees ook:

Zoeken

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.