In de Randstad denkt men bij het woord ‘carnaval’ vooral aan uitbundig alcoholgebruik en schaars geklede meisjes. Volgens de bewoners van boven de rivieren is het een ‘boeren feest’ en misschien zelfs wel een tikkeltje ordinair. Maar klopt dit beeld wel? Of is carnaval veel meer dan alleen een reden waarom mensen de dag erna wakker worden met een flinke kater?
Carnaval kent zijn origine in het katholieke geloof. Katholieken kennen een jaarlijkse vastenperiode van 40 dagen; deze begint op Aswoensdag en eindigt met Pasen. In de periode voor Aswoensdag viert men nog eens goed feest voordat het vasten begint. Daar komt dan ook de naam ‘carnaval’ vandaan. Het is namelijk afgeleid van ‘carne vale’, dat ‘einde van het vlees’ betekent: de laatste grote maaltijd voor het vasten. Je kunt grofweg twee soorten carnaval onderscheiden: het Bourgondische carnaval, dat meestal uitbundig gevierd wordt in Brabant en Gelderland met een randje van Parodie. En het Rijnlandse carnaval, dat grotendeels plaatsvindt in Noord-Brabant en Limburg, deze draait vooral om pracht en praal (denk aan de grote carnavalsoptochten).
Voor Brabander Gijs Brekelmans van Carnavalsstichting Tilburg is carnaval een van de belangrijkste evenementen van het jaar. “Voor ons is carnaval net zo gewoon als kerst en Sinterklaas vieren, je groeit ermee op.” Carnaval is volgens hem dan ook veel meer dan alleen een feest. “Carnaval komt vanuit een tijd waarin men hard werkte en sober leefde. Het klassenverschil was nog goed merkbaar en de arbeiders moesten hard werken om rond te komen. Het is dus begrijpelijk dat de mensen wel een feestje konden gebruiken.”
Prins Carnaval
Om de arbeiders te eren en de mensen er aan te herinneren dat iedereen gelijk is, worden er vandaag de dag kruikenkielen gedragen tijdens de carnavalsviering in Brabant. Dit was klederdracht die oorspronkelijk gedragen werd door de fabrieksarbeiders. Daarnaast wordt de macht van de heersende klasse overgedragen aan het volk door deze aan Prins Carnaval te geven. Tijdens carnaval is Prins Carnaval de (symbolische) burgemeester van de stad.
“Natuurlijk wordt er wel gedronken, het is en blijft een bourgondisch feest”, vervolgt Gijs. Maar uit de hand loopt het bijna nooit. “Er zijn tijdens carnaval veel mensen op de been, maar er worden bijna geen aanhoudingen verricht.” Hij vindt de vooroordelen dan ook enigszins beledigend. Het wordt het ‘feest der zotten’ genoemd, dus het mag ook allemaal wel wat losbandiger. “ In de Randstad lopen meisjes ook tijdens het uitgaan in schaarsere kleding rond, dus waarom is het dan tijdens carnaval een probleem? Bovendien is dat toch aan de meisjes zelf om dat te bepalen?”
Protocollen
Wie denkt dat er geen regels zijn tijdens carnaval, heeft het mis. Zo kijkt de Commissie Protocol erop toe dat alles soepel verloopt en gelden er protocollen voor het aanspreken van Prins Carnaval. Toch is het feest der zotten is in de afgelopen jaren veel veranderd. “De maatschappij verandert, dus wij veranderen mee.” Zo was vroeger de titel van Prins Carnaval alleen voor mannen en zaten er uitsluitend mannen in de commissies. Tegenwoordig kunnen vrouwen ook Prins(es) Carnaval worden en commissieposities bekleden. “Wij hebben een hoogleraar uit Tilburg in de arm genomen om ons te adviseren over hoe wij het beste met de tijd mee kunnen gaan’. Wij zien dit als een belangrijke verantwoordelijkheid, omdat wij de weerspiegeling vormen van de maatschappij.”
Carnaval verzet zich op parodistische wijze tegen de gevestigde orde
Carnaval is dus zeker meer dan alleen een ‘zuipfeest’. Het brengt de gemeenschap samen en verzet zich op parodistische wijze tegen de gevestigde orde. Het feest der zotten gaat daarnaast gewoon om plezier maken en nog even kunnen genieten voordat de sobere maand begint. Gijs kijkt dan ook zeker uit naar 11 februari, want voor een goed feestje moet je bij de Brabanders zijn.