Bespreek depressie, voorkom lange wachtlijst bij ggz

3 februari 2018, 12:24

Afgelopen maand lanceerde het ministerie van Volksgezondheid de Hey-campagne met als doel om depressies bespreekbaar te maken. Op dit onderwerp blijkt nog vaak een taboe te liggen. Met name onder jongeren, de doelgroep van de campagne, zijn depressies een probleem: een op de vijftien jongeren kampt er momenteel mee.

Ondanks het feit dat depressie dus nog niet bespreekbaar genoeg is, is wel te zien dat er steeds meer aandacht aan depressies wordt besteed. Zo organiseert SPUI25 de discussieavond ‘Millennial én burned-out’, maakt Noisey Nederland een reportage over de psychische gezondheid van Nederlandse artiesten en ook op televisie, zoals bij de talkshow RTL Late Night, wordt steeds meer over depressie gesproken.

Het gesprek over depressie komt op gang, maar aan de andere kant is de wachtlijst voor de geestelijke gezondheidszorg (ggz) bij veel instellingen nog steeds te lang. Afgelopen zomer beloofde toenmalig minister Schippers dat de wachtlijst uiterlijk 1 juli 2018 weer binnen de norm zou zijn. Maar de Zorgautoriteit waarschuwde eind december al dat dit een grote uitdaging gaat worden.

Te lang geen hulp

Maartje Rutgers (22) kreeg na haar overdosis slaappillen in combinatie met alcohol niet gelijk de psychiatrische hulp die zij nodig had. De artsen in het ziekenhuis constateerden dat zij geen direct gevaar meer voor zichzelf was, waardoor ze niet verplicht werd opgenomen. Zij kreeg de keuze: ofwel acute opname in een crisisopvang, ofwel thuis wachten op hulp. Ze koos voor het tweede. Omdat haar situatie niet urgent genoeg was, had de ggz wettelijk gezien vier weken de tijd om een eerste intakegesprek af te nemen. Voor veel mensen is dit te lang. Ze kreeg binnen vier weken het eerste gesprek, maar het heeft uiteindelijk vier maanden geduurd voordat zij passende hulp kreeg van een psychiatrisch-verpleegkundige van de ggz. “Vooral de begeleiding bij het vertellen van de gebeurtenis aan familieleden is iets wat ik echt heb gemist. Dit is heel pijnlijk en moeilijk om alleen te doen,” zegt Rutgers.

Alhoewel Rutgers haar geval extreem was, is het probleem van lange wachttijden niet onbekend. Medewerkers van ggz-organisaties ondervinden ook grote problemen bij de lange wachtlijst. We spraken met een verpleegkundig-specialist* die werkt als behandelaar in een ggz-kliniek. Door afspraken met haar organisatie moet zij anoniem blijven. Volgens deze behandelaar openbaart het probleem van te lange wachttijd zich al bij of vlak na de doorverwijzing van de huisarts. “De hulp komt niet snel genoeg op gang, de situatie stagneert en de crisis wordt aldoor groter. De cliënten komen in een kliniek terecht, terwijl dat voorkomen had kunnen worden wanneer zij eerder hulp hadden gekregen,” aldus de ggz-behandelaar.

Voor de mensen met een minder urgente hulpvraag komt de psychiatrische zorg vaak te laat op gang

Er zijn wel duidelijke regels als iemand in een levensbedreigende crisis weigert om opgenomen te worden. Een ggz-instelling is dan verplicht om iemand op te nemen als er een inbewaringstelling, een verplichte opname, is uitgeschreven. Als in de betreffende instelling geen plek is, wordt er desnoods door het hele land gezocht voor een plek.

Maar dit zijn de extreme gevallen. Voor de mensen met een minder urgente hulpvraag komt de psychiatrische zorg, als gevolg van reorganisatie, vaak te laat op gang. Deze reorganisatie is weer het gevolg van enorme bezuinigingen in de psychiatrie. “In de opnameklinieken hebben we het aantal bedden moeten afbouwen omdat die te duur zijn,” zegt de ggz-behandelaar. “Maar het geld dat daarvan vrijkomt, wordt niet gestoken in preventie. Het geld zou het best op zijn plek zijn in de zorg bij mensen thuis, voordat mensen worden opgenomen.”

De oorzaak

Wat ligt er precies ten grondslag aan de lange wachtlijst? Ggz Nederland reageerde in 2017 op een onderzoek van consumentenprogramma Kassa naar de wachttijden: “De oplopende wachtlijsten komen niet alleen doordat zorgverzekeraars scherpe afspraken maken met zorgaanbieders, maar ook bij gemeenten kunnen wachtlijsten ontstaan. Een gemeente kan bijvoorbeeld onvoldoende zorg hebben ingekocht. Maar wachtlijsten kunnen ook ontstaan door bijvoorbeeld een tekort aan psychiaters in een bepaalde regio.” Zorgverzekeraars Nederland geeft als reactie op het onderzoek van Kassa dat de lange wachtlijst niet simpel komt door een gebrek aan geld, maar dat het geld niet altijd op de goede plek wordt besteed. “Onvoldoende samenwerking tussen basis-ggz en specialistische ggz is ook een belangrijke oorzaak. Daarnaast bieden gemeenten vaak te weinig hulp bij een goed sociaal netwerk voor ggz-patiënten, zoals een zinvolle dagbesteding,” aldus Zorgverzekeraars Nederland.

Femke Roosma, vicefractievoorzitter van Groenlinks in Amsterdam, wil ook dat de gemeente zich meer inzet voor het bieden van een sociaal netwerk voor mensen die geestelijke gezondheidszorg nodig hebben. In het partijprogramma voor de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen staat dat Groenlinks geen wachtlijsten accepteert in de jeugdhulp. Roosma ziet de zorg in de buurt als de oplossing. Groenlinks pleit voor het subsidiëren van deze vormen van zorg.  Voorbeelden van dit soort zorg zijn organisaties die werken met medewerkers met een psychiatrisch verleden. Deze ervaringsdeskundigen helpen mensen met soortgelijke problematiek. Een voorbeeld van zo’n organisatie in Amsterdam is Team ED. Team ED organiseert dagbesteding door middel van workshops en praatgroepen. “We willen in dit soort organisaties investeren om te zorgen dat mensen minder snel van zware voorzieningen gebruik hoeven te maken om zo de wachtlijst voor de zorg terug te dringen,” aldus Roosma.

Geen simpele oplossing

Wat zou er aan de lange wachtlijst van de ggz gedaan kunnen worden? Het is een complex probleem, dus er is geen simpele oplossing voor. Wel blijkt uit een peiling naar risicogroepen van depressie van het Ministerie van Volksgezondheid dat de overgrote meerderheid van jongeren het lastig vindt om het gesprek te beginnen, terwijl ze dit wel graag willen. Preventie en voorlichting op scholen zou een stuk helpen, omdat depressie dan eerder kan worden gesignaleerd. Als depressie in zijn beginstadium wordt gesignaleerd, is de kans groter dat iemand bij de basis-ggz of in de eerstelijns zorg geholpen kan worden volgens de ggz-behandelaar. Met gastcolleges op scholen en het Moodcamp op 7 februari 2017 probeert de Hey-campagne mensen te stimuleren om met elkaar in gesprek te gaan. Op de website van Samen Sterk Zonder Stigma staan tips om depressie en andere psychische aandoeningen te bespreken.

 

*Naam is bekend bij de https://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.png

Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.

Lees ook:

Zoeken

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.