Bibeb: koningin van het persoonlijk interview. Zo werd Elisabeth Maria Soutberg-Lampe genoemd en zo klonk afgelopen maandagavond in De Balie de titel van ‘haar’ evenement. Acht jaar na haar dood sprak Coen Verbraak de biografen, de vriendin en andere bekende interviewers. “In iedere interviewer van onze generatie zit een beetje Bibeb.”

“Ben je bang dat je kanker hebt?” Typisch zo’n vraag die alleen Bibeb kon stellen, destijds aan Gerard Reve. Acteurs Sanne den Hartogh en Lizzy Timmers vertolken dit ‘beste Bibeb-interview ooit’, eind 1964 verschenen in weekblad Vrij Nederland, als opening van de Balie-avond. “Ik moet even naar de wc,” zegt pseudo-Reve. “Alweer?” Bibeb was duidelijk niet terughoudend in haar interviews. Reve dronk die avond meer dan drie flessen wijn. Tot hij de wijn naast zijn glas op de vloer schonk.

Waarom dit volgens Bibeb nou haar beste interview was, weten ook biografen Roos Menkhorst en Adinda Akkermans niet. “Maar haar strategie komt er duidelijk in naar voren,” zegt Menkhorst. “Reve stond al bekend als drankorgel, maar Bibeb verzorgde de overvloed aan wijn. Ze schreef het er ook bij als hij alweer een slok had genomen. Zodat men tussen de regels door kon lezen hoe ver Reve heen was.”

Mysterieus

Bibeb, pseudoniem van Elisabeth Maria Lampe-Soutberg, is geboren in Sloten op 15 juni 1914. Na een lange carrière als journalist en interviewster voor weekblad Vrij Nederland stierf ze op 18 januari 2010 te Scheveningen. Ze is dus maar liefst vijfennegentig jaar oud geworden, al wisten daarvoor slechts twee mensen haar echte leeftijd. “Ze hield zich tien jaar jonger voor dan ze eigenlijk was,” legt Akkermans uit. “Ze was altijd erg mysterieus. Ze wilde zich ook nooit zelf laten interviewen.”

In hun boek Bibeb, biechtmoeder van Nederland komen Akkermans en Menkhorst met allerlei onthullingen over de ooit zo mysterieuze vrouw. Zo komt de totstandkoming van haar pseudoniem naar voren. “Als kind kon ze haar eigen naam niet uitspreken,” zegt Akkermans. “Op tweejarige leeftijd brabbelde ze ‘Bibeb’ en sindsdien noemt iedereen haar zo.”

Bibeb was altijd erg mysterieus.
Ze wilde zich nooit zelf laten interviewen.

Jappenkamp, abortussen en vreemdgaan

Bibeb was niet voor niets koningin van het persoonlijk interview. Ze stelde altijd hele persoonlijke vragen over de essentiële kwesties in het leven: drank, liefde, seks en de dood. Vaak kwamen in deze vragen ook haar eigen levenservaringen naar voren. Die waren vrij heftig. Zo was ze tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië met haar eigen zoon Wouter geïnterneerd in een jappenkamp. Ook meerdere abortussen, waarop toen een nog groter taboe berustte dan nu, bleven haar niet bespaard.

Haar man, George Lampe, ging met meerdere vrouwen vreemd. Dat wist ze, maar ze scheidde niet van hem. In plaats daarvan ‘gebruikte’ ze ook deze ervaring in haar interviews. “Toen ik dit wist, ging ik haar vragen uit die tijd toch op een andere manier lezen,” zegt Menkhorst. “Zo vroeg ze aan mannen dingen als: kun je wel van meerdere vrouwen houden?”

Bibeb portretteerde mensen heel letterlijk. Ze schreef alles net wat harder op dan in werkelijkheid, zodat het een net iets mooier verhaal werd. “Men kon een eigen interview ook nauwelijks inzien voor publicatie,” zegt haar vriendin Mensje van Keulen. “Daarvoor moest je vlug helemaal naar Scheveningen komen. Want vlak daarna moest het stuk per taxi naar de https://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.png van Vrij Nederland, net op tijd voor de deadline.”

Irritante geïnterviewden

Ten slotte schuiven interviewers Tom Kellerhuis en Sara Berkeljon aan bij Verbraak. Berkeljon herkent nog altijd haar dagelijkse leven als journaliste in de interviews van Bibeb. “Dat je een interview voorlegt nadat het je met moeite iets hebt weten uit te lokken,”moppert Berkeljon. “En dat diegene juist dat stuk er dan weer uit wilt hebben. Erg herkenbaar en ontzettend irritant.”

Kellerhuis komt met de oplossing voor zulke ‘irritante geïnterviewden’ door in zo’n geval te zeggen: “We kunnen ook het volledige bandje opsturen naar Radio 1, eens zien wat zij ervan maken.” Bibeb trok dus de Scheveningen-kaart, ook omdat ze haar interviews nooit opnam. Ze schreef alles gewoon op, terwijl men dat vaak niet eens doorhad.

Verbraak eindigt de herdenkingsavond in De Balie met verzoenende woorden: “In iedere interviewer van mijn leeftijd zit een beetje Bibeb. Iedereen probeert haar na te doen met urenlange interviews, ontregelende vragen, dodelijke stiltes, alcohol en sigaretten. Om dan maar weer te hopen dat er ook maar een beetje een Bibeb-achtig stuk uit komt.”

Ischa Meijer, die komt misschien nog in de buurt. Maar niemand zal ooit nog zo interviewen als Bibeb, koningin van het persoonlijk interview.

Kijk hieronder de hele avond in De Balie terug.