Je bent pas Italiaans als je Italiaans bent

2 november 2017, 09:48

Ook in Bologna is de herfst aangebroken. De bladeren vallen van de bomen, de Bolognesi dragen hun winterjassen en de verwarming gaat aan. Ik zit op Piazza Maggiore − het bekendste en grootste plein van de stad − te genieten van de herfstzon terwijl ik het regionale nieuws lees. Een foto van een groep jongeren trekt mijn aandacht. “Italianen zonder nationaliteit demonstreren ook in Bologna voor ius soli.” In eerste instantie voor mij een onbekend begrip, maar het houdt de gemoederen in Italië flink bezig.

De laatste tijd vraagt men hier zichzelf namelijk af wanneer je recht hebt op de Italiaanse nationaliteit. Mede door de komst van honderdduizenden migranten uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika – niet altijd even gewenst– houdt deze kwestie mensen in de greep. Kinderen van migranten, geboren in Italië, hebben momenteel pas recht op een Italiaans paspoort als zij hier achttien jaar onafgebroken hebben gewoond. En dat is oneerlijk vinden velen, waaronder docenten. Zij zijn kort geleden een petitie gestart omdat de jongeren volgens hen worden gezien als ‘tweederangsburgers’ en anders worden behandeld.

Recht van het bloed

In principe krijgt iemand nu een Italiaanse nationaliteit als er Italiaans bloed door zijn of haar aderen stroomt. Dat wordt de ‘ius sanguinis’ genoemd: het recht van het bloed. De demonstranten hopen op korte termijn akkoord te krijgen van de senaat voor de invoering van de ‘ius soli’ (nationaliteit op basis van geboorteland) en de ‘ius culturae (het krijgen van een paspoort na het volgen van onderwijs). Dat zou voor alle jongeren die nu jarenlang wachten een flinke opluchting zijn

Zo ook voor de 20-jarige Insaf Dimassi. Zij is geboren in Tunesië en kwam na negen maanden met haar ouders naar Italië. Insaf is tot op heden nog steeds geen Italiaanse en probeert daar met haar werk als activiste verandering in te brengen. Voor haarzelf, maar ook voor ruim een miljoen anderen. “Hier ben ik een Tunesiër, maar ik ken het land alleen van vakanties en ben er nu al ruim vijf jaar niet geweest. Mijn familie daar vindt het ‘grappig’ om te zien hoe Italiaans ik ben. Zo voel ik mij ook.”

Insaf tijdens de manifestatie op Piazza Maggiore

De procedure om een Italiaans paspoort te krijgen vindt Insaf een omslachtige papierwinkel. “Twee jaar geleden kreeg mijn vader de Italiaanse nationaliteit. Het is mogelijk om dat door te geven, mits de kinderen minderjarig zijn. Op dat moment was ik net twintig dagen daarvoor achttien geworden, dus die kans ging aan mij voorbij.”

Het honoreren kan nog jaren duren

Insaf was dus genoodzaakt zelfstandig een verzoek in te dienen, dat vervolgens werd afgewezen omdat er papieren uit haar geboorteland ontbraken. “Ik moet de hele procedure opnieuw doorlopen en dat voelt gek; ik woon hier al bijna mijn hele leven. Ik weet niet beter. Daarbij kost het veel tijd en geld om naar Tunesië te gaan, en dat heb ik helemaal niet.” Insaf kan bovendien pas een nieuw verzoek indienen als het paspoort van haar vader wordt verlengd. Het honoreren kan dan nog jaren duren. “Laten we zeggen dat ik over zes of zeven jaar misschien Italiaanse ben, maar ik hoop toch echt dat het eerder gaat lukken.”

“Voor mij als student is het niet alleen belangrijk om erkend te worden als Italiaanse omdat ik mij dat ook voel en hier ben opgegroeid, maar ook omdat ik dan dezelfde kansen krijg als anderen”, vertelt Insaf. Ze geeft een voorbeeld van iets wat voor haar onmogelijk is: op uitwisseling gaan naar een universiteit in het buitenland. “Ik mag het land maar een bepaald aantal weken per jaar verlaten. Indien ik toch langer wegblijf, wordt de procedure enorm vertraagd en kan ik een Italiaans paspoort op korte termijn wel vergeten.”

Ik mocht niet stemmen omdat ik een ‘buitenlander’ ben

Insaf vindt de Italiaanse denkwijze ouderwets. “Dat je nu alleen een paspoort kan krijgen als je Italiaans bloed hebt, is in mijn ogen iets van eeuwen geleden. De wereld is nu anders, er leven zoveel verschillende mensen in dit land en Italië moet ook maar eens met de tijd meegaan.” Ze geeft aan nog nooit te zijn gediscrimineerd, maar toch het gevoel te hebben af en toe te worden buitengesloten. “Tijdens het referendum vorig jaar mocht ik niet stemmen omdat ik nog een ‘buitenlander’ ben. Dat vond ik jammer.”

Insaf met de grondwet die zij altijd bij zich draagt.

Politiek is dan ook heel belangrijk voor Insaf, die momenteel in het tweede jaar van haar bachelor politicologie zit. Tijdens het interview haalt zij een rood boekje tevoorschijn uit haar tas. “Dit is een beknopte versie van de Italiaanse grondwet die ik altijd bij mij draag. Ik gebruik het vaak om op terug te vallen. Mijn grootste wens is later iets in de politiek te doen. Maar ja, daar heb ik natuurlijk eerst een Italiaans paspoort voor nodig”, zegt Insaf tot slot lachend.

Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.

Lees ook:

Zoeken

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.