Met een industrie die zoveel broeikasgas uitstoot, gokt Nederland met de wereld, schreef de Groene Amsterdammer onlangs. Klimaatorganisatie Urgenda vond dat al eerder onacceptabel en spande een rechtszaak tegen de staat aan. Wat kunnen we verwachten van het hoger beroep dat na de zomer dient?
Volgens Urgenda, een landelijke organisatie voor duurzaamheid, deed Nederland in 2013 al te weinig om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. De stichting begon daarom een rechtszaak tegen de Nederlandse staat op basis van nalatigheid naar haar burgers.
De landsadvocaat wierp tegen de aanklacht in dat Nederlandse acties niet de oplossing voor het wereldwijde klimaatprobleem waren. Maar de rechter vond dat de staat zich daarachter verborg en deed een historische uitspraak door Nederland te sommeren dat de uitstoot van broeikasgassen in 2020 minstens 25 procent lager moest zijn dan in 1990.
Voorbeeldzaak
Nederland was het eerste land waar een organisatie een civiele klimaatbeleidszaak begon tegen de staat. In maart dit jaar startten ook 21 Amerikaanse jongeren met behulp van organisatie Our Children’s Trust een klimaatrechtszaak genaamd “#YouthvGov” tegen president Donald Trump.
Rechter Ann Aiken steunde met een unieke uitspraak het idee dat ernstige klimaatschade moet worden beschouwd als ongrondwettelijk. De zaak wordt pas in de herfst bij de rechter voorgelegd, maar drie fossiele brandstofbedrijven hebben afgelopen donderdag al laten weten de overheid niet meer te steunen in de aanstaande rechtszaak. Er bestaat dus een kans dat de Amerikaanse rechters het Nederlandse voorbeeld zullen volgen.
Onrealistisch en duur
Ook in Nederland is er inmiddels meer draagvlak, denkt Urgenda-directeur Marjan Minnesma. “Vorige keer dachten de meeste mensen dat het ons nooit zou lukken. Dat is nu anders,” stelt ze in voorbereiding op het hoger beroep. “We hopen natuurlijk dat de uitspraak in het voordeel van Urgenda zal zijn. Als de uitspraak in het voordeel van de Nederlandse staat is, gaan we in beroep bij de Hoge Raad en zijn we nog een paar jaar bezig. Maar dat zal de staat ook doen als zij verliezen.”
Nederland spoort energiebesparing aan en denkt daarom dat ze al goed op weg zijn
Landsadvocaat Bert-Jan Houtzagers wil op dit moment niks zeggen over lopende zaken. In het bezwaar tegen de uitspraak van 2015 zegt Nederland in ieder geval dat het verminderen van de CO2-uitstoot met 25% verdergaat dan de internationale klimaatafspraken. Bovendien vindt de staat de korte periode om het doel te behalen onrealistisch en de kosten te hoog. “Ondertussen gaat de staat wel door met het vonnis van 2015 uitvoeren,” zegt Minnesma. “Want als wij uiteindelijk winnen hebben ze nog maar weinig tijd over om eind 2020 25% gereduceerd te hebben.”
Het kabinet stelde in 2016 een rapport op met zo goedkoop mogelijke maatregelen voor klimaatdoelen. De focus ligt vooral op energiebesparing, maar het sluiten van kolencentrales wordt als meest effectieve – maar dure – oplossing genoemd.
Volgens Minnesma komen ze daar niet onderuit: “De Nederlandse staat spoort energiebesparing aan en denkt daarom dat ze al goed op weg zijn. Als het in 2020 toch niet lijkt te lukken, zullen ze een kolencentrale moeten sluiten. Dat scheelt heel veel, want die vormen de grote klappers.”