FeminisMei: het nieuwe feminisme strijdt voor iedereen

Beeld: Foto: Muzi Ndiweni

12 mei 2017, 14:16

“Het feminisme is een pragmatische ideologie, die meegaat mee met haar tijd.” In een interview weet het kunstcollectief Feminist Art Fest redacteur Roxy Jongewaard te overtuigen van het hedendaags belang van feminisme.

Foto: Muzi Ndiweni
Foto: Muzi Ndiweni

In Cafe de Jaren zitten op een koude middag in mei vier van de zes leden van het kunstcollectief Feminist Art Fest: Emma Hogendorp, Esther Onstein, Jolien Spigt en Sterre Roos. Zij studeren op de Universiteit van Amsterdam, en hanteren een kunsthistorisch en filosofisch perspectief. Ik heb hen gevraagd met mij in gesprek te gaan over hun visie op het hedendaags feminisme.

Zelf heb ik jaren geworsteld met de vraag hoe relevant het feminisme is in de hedendaagse westerse maatschappij. Iedereen is in Nederland gelijk voor de wet, en ik zie daarmee een groot deel van de oude feministische eisen ingewilligd. Is het misschien tijd voor mensen om zich, in plaats van feminist geëmancipeerd te gaan noemen? Feminist Art Fest vertelt dat het feminisme geen statische stroming is waarvan de doelstellingen op een gegeven moment zijn behaald. De ideologie vecht steeds voor nieuwe groepen, en behoudt daardoor tot op de dag van vandaag haar actualiteit.

Foto: Muzi Ndiweni
Foto: Muzi Ndiweni

Feministisch kunstcollectief

Feminist Art Fest is een collectief jonge vrouwelijke feministen dat in 2016 zijn eerste kunstfestival organiseerde in galerie KunstWest te Amsterdam. Terwijl het toewerkt naar een volgend festival in 2018 zijn de leden momenteel bezig met het presenteren van een feministische documentairereeks in Huis De Pinto.

De leden van Feminist Art Fest zijn moderne feministen, die verder kijken dan de onderwerpen die aangeraakt werden tijdens de beroemde tweede feministische golf. “We moeten het cliché doorbreken dat het feminisme alleen maar gaat over de witte vrouw. Het is een hele diverse groep die voor verschillende onderwerpen strijd levert.”

Intersectioneel feminisme

Foto: Muzi Ndiweni
Foto: Muzi Ndiweni

Over hun doelstelling zijn ze eensgezind: het intersectioneel feminisme vormgeven door middel van kunst. Deze vorm van feminisme benadrukt dat het geslacht niet het enige is dat er bij discriminatie toe doet. Er zijn meerdere factoren, en juist waar deze factoren kruisen liggen de meest kwetsbare groepen en onderwerpen. Het is een zeer inclusieve vorm van feminisme, waarbij de nadruk juist niet ligt op de westerse, witte vrouw.

Feminist Art Fest wil onderwerpen die op deze intersecties liggen uitdiepen. Eerder feministische porno en de relatie tussen transseksuelen en de islam. Ze zetten zich niet alleen in voor het doorbreken van het glazen plafond, maar pakken alle vormen van discriminatie op grond van identiteit aan, of die nu gerelateerd is aan huidskleur, seksualiteit, religie of gender.

Foto: Muzi Ndiweni
Foto: Muzi Ndiweni

“Als je dat niet doet, voor wie vecht je dan? Alleen voor dat kleine groepje witte vrouwen. Wij zijn er voor alle vrouwen. Als je wilt strijden voor de rechten van de zwarte vrouw, dan moet je ook racisme tegengaan. Wil je vechten voor de transseksuele vrouw, dan neem je ook transfobie onder handen,” aldus Feminist Art Fest.

Het intersectioneel feminisme heeft meer theoretische diepgang dan haar twintigste-eeuwse voorganger. Het bereiken van gelijkheid wordt nagestreefd door middel van het creëren van begrip, in plaats van met praktische eisen. Dat is ook logisch wanneer je bedenkt dat onderwerpen van het intersectioneel feminisme pas sinds kort besproken worden: kernbegrippen als identiteitspolitiek, interseksualiteit en queer politics hebben uitleg nodig. En daar wil Feminist Art Fest voor zorgen.

Art Fest

Foto: Muzi Ndiweni
Foto: Muzi Ndiweni

Met hun kunsthistorische en filosofische achtergrond besloten de leden om hun ideeën te uiten in de vorm van een kunstfestival. Kunst, zo vinden ze, is een belangrijk middel om te kunnen reflecteren op de samenleving. Kunst kan een ander perspectief bieden, een ander kader.

Het eerste kunstfestival in 2016 had nog geen thema. Het was een organisch overzicht van feministische kunstenaars, dat uiting gaf aan twee punten: ten eerste liet het zien dat er nog steeds volop feministische kunst wordt gemaakt. Ten tweede toonden de kunstwerken dat er nog steeds veel ongelijkheid is, en dat feminisme dus nog steeds nodig is. Het volgende festival willen ze een thema geven, waardoor ze meer de diepte in kunnen gaan en zichzelf kunnen profileren.

Geen les over vrouwelijke wetenschappers

Het besef dat feminisme nog steeds hard nodig is, kwam bij alle leden in de loop van hun studieloopbaan aan de universiteit. Toen Jolien zich tegenover studiegenootjes bekend maakte als feminist, werd ze bespot. In de grote overzichtscolleges kwamen nauwelijks vrouwelijke filosofen, kunsthistorici of kunstenaars aanbod. “Alsof ze nooit hadden bestaan. Dat is natuurlijk absurd.”  Feminist Art Fest wil daarom graag het curriculum veranderen, zodat vrouwen ook in het onderwijs worden erkend als belangrijke wetenschappers.

Wie mag het over discriminatie hebben?

Foto: Muzi Ndiweni
Foto: Muzi Ndiweni

De ideologie van het Feminist Art Fest spreekt mij aan. Het strijdt tegen iedere vorm van discriminatie. Toch twijfel ik als ik naar de hoogopgeleide, witte vrouwen tegenover mij kijk. Zitten zij zelf niet in dezelfde bubbel als ik? Weten zij, vanuit hun “bevoorrechte” positie, wel hoe het is om gediscrimineerd te worden? En mogen gepriviligeerde mensen wel vechten voor gelijkheid?

“We hebben eens de reactie gekregen dat we het recht niet hadden om hierover te spreken omdat we te wit waren. Dat we zelf niet divers genoeg waren om ons in te zetten voor diversiteit. Daar zit wat in. Je moet altijd kritisch naar jezelf blijven kijken.” “We zijn ons er zeker bewust van dat we homogeen wit zijn. Maar je moet je ook beseffen dat we een beginnende organisatie zijn, die toevallig in deze samenstelling is ontstaan.” Iedereen, lijken ze te zeggen, heeft het recht om zich in deze discussie te mengen, zolang hij zich maar bewust is van zijn eigen positie binnen het debat.

Wanneer ik vraag hoe ze het zouden vinden als een witte man een feministische tentoonstelling zou maken, reageren ze echter negatief. “Dat zou kunnen, als hij een stap terug doet en de kunst voor zich laat spreken. Maar hij moet niet te veel een eigen verhaal willen vertellen, want hij kan zich onmogelijk geheel inleven in de positie van een gediscrimineerde groep.” Na het gesprek vraag ik mij af of deze uitspraak de witte man niet zelf tot een gediscrimineerde groep maakt.

Foto: Muzi Ndiweni
Foto: Muzi Ndiweni

Toekomstdromen

Toch staat op de gezichten van de dames geen spoor van haat of wrok te lezen. Dat zij voor vrouwen vechten betekent niet dat zij tegen mannen zijn. Het gaat juist om gelijkheid. Ze hopen de wereld met hun werkzaamheden een klein beetje te kunnen veranderen. Ze hopen dat het feministische geluid buiten hun eigen, toch al redelijk geëmancipeerde, bubbel breekt. Dat ze mensen kunnen aanzetten tot kritisch nadenken. En, uiteindelijk, hopen zij dat te kunnen doen doormiddel van het tonen van mooie dingen. Het nieuwe feminisme is even zachtaardig als daadkrachtig: een ideologie die strijdt voor de gelijkheid van iedereen.

Foto: Muzi Ndiweni
Foto: Muzi Ndiweni

Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.

Lees ook:

Zoeken

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.