Na de uitzending van Zondag met Lubach op 26 maart verschenen verscheidene nieuwsberichten over het item over Airbnb. AT5 kopte ‘Zondag met Lubach fileert Airbnb’ en Het Parool pronkte met ‘Arjen Lubach laat weinig heel van Airbnb’. Veel lof voor het wekelijkse halfuurtje satire, maar was het Airbnb-verhaal wel nieuwswaardig?
Na drie jaar uitzenden zit het zesde seizoen van het succesvolle satirische nieuwsprogramma Zondag met Lubach (ZML) er inmiddels weer op, maar het programma is nog lang niet klaar. Met het laatste seizoen hebben ze hun kijkcijferrecord meerdere keren verbroken: voor het eerst had het programma gemiddeld één miljoen kijkers per uitzending.
Dat is mede te danken aan de humoristische wijze waarop Lubach bekende Nederlanders bespot. Verslaggever Gerri Eickhof van de NOS is regelmatig slachtoffer van Lubachs satire en ook politieke figuren als Sybrand Buma en Eric Wiebes worden niet gespaard. Toch wordt zo af en toe ook flink serieuze kritiek geleverd op bepaalde politici. Onder meer Geert Wilders en Tunahan Kuzu zijn tijdens de verkiezingen flink door Lubach te grazen genomen.
De kritiek wordt vaak onderbouwd met media-fragmenten, vaker wel dan niet uitgekozen om enkel grappen over te maken. Die grappen slaan regelmatig de plank mis, maar de satirische filmpjes en acties zijn ijzersterk. Het filmpje over het prachtige Nederland met een voice-over van een neppe Donald Trump is wereldwijd meer dan vijftig miljoen keer bekeken. Ook is de Kamergotchi-app die het programma lanceerde tijdens de verkiezingen, erg succesvol.
Vorig jaar stond in de Volkskrant een interview met Tex de Wit, één van de schrijvers van ZML. Daarin zei hij dat wat hij zo waardeert aan zijn werk is dat ze “humor met journalistiek uitzoekwerk combineren.” Maar aan de hand van de laatste verhalen die aan bod kwamen in het programma, lijkt humor meer de overhand te hebben in het zondagse avondprogramma.
Zonder twijfel neemt satire een prominente rol in binnen het programma, maar het ”journalistiek uitzoekwerk” is soms ver zoeken. Dat het Parool en AT5 het nodig vinden om te doen alsof dat in de voorlaatste aflevering van het zesde seizoen wel zo was, vind ik krankzinnig. Ze hemelen het item over Airbnb op alsof het baanbrekende onderzoeksjournalistiek is.
In het betreffende fragment doet Lubach zijn gebruikelijke trucje: hij kaart het onderwerp aan, laat verschillende fragmenten zien, zegt er iets grappigs over met verschillende geluidjes erbij en doet een kernpunt van het onderwerp na, deze keer een TEDtalk van de medeoprichter van Airbnb.
Deze keer was dat extra kwalijk, aangezien daarin niet gesproken wordt over de gevolgen of problemen van Airbnb, maar alleen over de ideologie erachter. Toch bouwt Lubach daar zijn argumenten om heen. Er worden wel fragmenten uit een Tegenlicht-documentaire getoond die het probleem illustreren, maar Lubachs commentaar voegt inhoudelijk niets toe.
Wat ZML kenmerkt is dat de onderwerpen lang na ijlen bij het grote publiek. Dat is bij vlagen zeker positief, zoals bij verhalen over TTIP of de concreetheid van Wilders. Het heeft impact op de maatschappij en krijgt mensen zover om nieuws op een andere manier te zien dan alleen via de statische berichten van de NOS en RTL. Maar het verhaal over Airbnb heeft geen toegevoegde waarde en is het dus nauwelijks waard om nieuws van te maken. AT5 en het Parool zijn dus of enorme fans van Lubachs fileerwerk of de inspiratie om iets fatsoenlijks te schrijven was erg ver zoeken.