Kinderen worden al vanaf jonge leeftijd geconfronteerd met sociale media. Hoewel ze hierdoor makkelijk in contact komen met vrienden, zijn ze zich vaak nog niet voldoende bewust van de risico’s. Cyberpesten verschilt radicaal van traditioneel pesten en heeft een eigen aanpak nodig, schrijft Chiara Staal.

Nooit veilig

Niet lang geleden kwam het bericht naar buiten over een vijftienjarige scholier uit Heerlen die zichzelf van het leven beroofde. De oorzaak: aanhoudende pesterijen op sociale media. Pesterijen op internet zijn geen zeldzaam verschijnsel: een kind kan er ernstig onder lijden. Eén op de tien leerlingen in het basis- en middelbaar onderwijs komt in aanraking met cyberpesten. Het schrijnende verhaal illustreert het belang van aandacht aan cyberpesten, de consequenties en mogelijke oplossingen.

Online pesten verschilt op een aantal manieren van traditionele pesterijen als schoppen, uitschelden en buitensluiten. Zo is het vaak anoniem, waardoor het moeilijk is te achterhalen wie de pester is. Hierdoor is de kans dat de pester wordt gestraft kleiner. Dat kan ervoor zorgen dat de pesterijen een ernstigere vorm aannemen. Ook kan cyberpesten, in tegenstelling tot traditioneel pesten, op elk moment van de dag kan plaatsvinden: het slachtoffer is wat dat betreft eigenlijk nooit veilig.

De technologie lijkt sneller te zijn ontwikkeld dan de protocollen.

Inhaalslag

Hoewel het onderzoek naar de specifieke gevolgen van cyberpesten nog in de kinderschoenen staat, is er al veel bekend over de consequenties van pesten in het algemeen. Volgens het Nederlands Centrum voor Jeugdgezondheid kunnen kinderen te maken krijgen met problemen als angst en depressie, slaap- en eetproblemen, zelfmoordgedachten of zelfs pogingen, een gebrek aan zelfvertrouwen, schoolweigering en verminderde schoolprestaties. Belangrijk is dus om aandacht te besteden aan preventie, vroegtijdige signalering en het bieden van oplossingen.

Maar de technologie lijkt sneller te zijn ontwikkeld dan de protocollen. Kinderen van nu komen al op jonge leeftijd in aanraking met virtuele communicatie, terwijl het inzicht in de risico’s en gevaren van deze communicatievorm achterblijft. Daardoor zijn er nog weinig richtlijnen voor ouders en leerkrachten om het digitale pesten daadwerkelijk te voorkomen.

Bewust van de gevaren

Het Centrum voor School en Veiligheid benoemt een aantal maatregelen, zoals het maken van afspraken over internetgedrag, het klassikaal bespreken van pesten en het opleiden van schoolmedewerkers. Maar tot nu toe is er nog te weinig bekend over het daadwerkelijke nut van deze maatregelen. Het lijkt alsof er wat dat betreft een inhaalslag gemaakt moet worden.

Meer onderzoek naar de gevolgen, maar vooral naar de oplossingen voor cyberpesten, is dan ook cruciaal om kinderen voldoende veiligheid en ondersteuning te kunnen bieden. Bewustwording bij de kinderen over de gevaren van sociale media is daarbij een eerste stap.