Let op! U leest dit artikel via Facebook

Beeld: Gastcollege van Mark Zuckerberg tijdens de Tsinghua SEM adviesraad vergadering. Foto: Friesehamburg

24 maart 2017, 12:00

Tweewekelijks schrijven Sophie van Oostvoorn en Nina Rijnierse over de toekomst van de journalistiek. Vandaag: de macht die Facebook uitoefent op de journalistiek en de nieuwsvoorziening van zijn gebruikers. Mark Zuckerberg zou hun belangen voorop moeten stellen en niet zijn eigen.

Sophie van Oostvoorn.
Sophie van Oostvoorn.

Facebook maakt handig gebruik van zijn machtspositie, als het platform waar het meeste publiek te vinden is en het leeuwendeel van het journalistieke aanbod. Maar de strategie slingert nogal heen en weer tussen het helpen of het om zeep brengen van de journalistiek en heeft niet altijd het beste voor met de gebruiker.

Facebook heeft immens veel invloed op de nieuwsvoorziening van zijn gebruikers en op de uitgevers van nieuws. Vijf miljoen Nederlanders gebruiken het sociale medium om nieuws te lezen en aan de andere kant komt gemiddeld dertig procent van de bezoekers van de nieuwswebsites via Facebook. Dat ze hier een slaatje uit kunnen slaan, hebben ze bij Facebook goed begrepen.

Door tools aan te bieden waar uitgevers mee kunnen publiceren, blijven de gebruikers op Facebook in plaats van dat ze naar een andere website gaan. En meer bezoekers betekenen meer advertentieinkomsten. Maar het effect op de journalistiek is niet altijd even florissant. Ze bieden de uitgevers wel een extra podium, maar hakken net zo goed in het aantal mensen dat bereikt wordt via de berichten op Facebook.

Journalisten lokken

Zo werden in april afgelopen jaar twee nieuwe tools voor de journalistiek gelanceerd: Instant Articles en Live Video. Producten die handig zijn voor het verspreiden van journalistieke producties, maar wel louter en alleen op Facebook. Ook werd Notes opnieuw gelanceerd en werden uitgevers uitgenodigd om Messenger gratis te gebruiken voor hun berichtenservice. Tools waarmee uitgevers sneller en meer publiek kunnen bereiken.

Instant Articles, Washington Post artikel. Foto: Facebook
Instant Articles, Washington Post artikel. Foto: Facebook

Maar een paar maanden later maakte Facebook bekend dat ze voorrang ging geven aan updates van vrienden en de posts van bedrijven (dus ook journalistieke) minder voorkeur kregen in de algoritmes. Dat zorgde voor wat ongerustheid, want zouden er nu veel minder bezoekers via Facebook binnen komen? Wel werd een alternatief geboden: betalen voor meer bereik.

Dus Facebook lokt de journalisten naar binnen met mooie tools en veel bereik, maar wanneer de journalisten eenmaal binnen zijn, verandert er weer iets waardoor de uitgevers moeten gaan betalen of tools toch niet zo handig bleken als gedacht.

Algoritme

Hoewel Facebook dus heel handig omgaat met de technische kant van het verspreiden van journalistiek, gaat het nog niet helemaal vlekkeloos met de ethische kant. Doordat de tijdlijn wordt samengesteld door een algoritme ontstaan er bijvoorbeeld de veelbesproken informatiebubbels, krijgen artikelen op basis van alleen likes een groter podium en werd het Napalm-meisje tijdelijk verbannen vanwege te veel naakt.

Mark Zuckerberg voelde zich tot een paar maanden geleden niet zo geroepen om deze problemen op te lossen. Zijn bedrijf was immers een technologie bedrijf, dus de nieuwsvoorziening behoorde niet tot zijn verantwoordelijkheden. Tot hij in december Facebook omdoopte tot een mediabedrijf.

Facebook heeft duidelijk belangen die de uitgevers en het publiek niet ten goede komen

Huh wat? Ja, Facebook is nu een mediabedrijf. Handige move van Mark, nu kan hij zich meer gaan bemoeien met de journalistieke en nieuwsberichten die op Facebook verspreid worden. Hij moest wel eerst door het stof toen bleek dat in de aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen onware nieuwsberichten twintig keer meer mensen bereikten dan ware nieuwsberichten. Maar sindsdien lijkt hij zich erg te bekommeren om de nieuwsvoorziening van de Facebookgebruikers.

In het manifest dat hij in februari publiceerde was een grote rol weggelegd voor de informatievoorziening van de Facebookgebruikers. Zuckerberg wil zijn gebruikers beter informeren, aanmoedigen maatschappelijk betrokken te zijn en uitsluiting voorkomen. Heel nobel allemaal, maar het heeft veel weg van de functies van de journalistiek in de samenleving. Facebook gaat zich steeds meer met de journalistiek bemoeien, terwijl het duidelijk belangen heeft die de uitgevers en het publiek niet ten goede komen.

De meeste reacties waren juichend, maar de Amerikaanse journalistiek reageerde niet vrolijk. In een analyse schreef technologie journaliste Adrienne LaFrance: ‘Zuckerberg wil de journalistiek zoals we het kennen niet de nek omdraaien. Hij wil het echt niet. Maar dat betekent niet dat hij het niet zal doen.’

Belangen

Ook wil Facebook het grote aantal onware artikelen aanpakken. In plaats van daar zelf voor mensen in dienst te nemen, wordt dat uitbesteed. In Nederland gaan nu.nl en de Universiteit Leiden de berichten die door gebruikers worden aangemerkt als ‘nepnieuws’ factchecken, voor niks. Dus Facebook krijgt een schone tijdlijn, maar betaalt hier niet voor. Als Facebook zich echt zou bekommeren om zijn gebruikers zouden ze hier zelf wel mensen voor inhuren, maar ze splitsen het nu in andermans maag.

Facebook Live Video. Foto: Facebook
Facebook Live Video. Foto: Facebook

En door die ellendige algoritmes weten gebruikers nog steeds niet welke informatie zij wel en niet voor de kiezen krijgen. Lees dan ook nieuws buiten Facebook om, hoor ik jullie denken, maar doordat Facebook nu de nieuwsvoorziening lijkt aan te pakken, ontstaat de schijn dat de nieuwsvoorziening aldaar prima in orde is.

Zuckerberg doet alsof hij het beste voor heeft met de journalistiek en de nieuwsvoorziening, maar hij verandert voornamelijk dingen in eigen voordeel. Als hij echt Facebook beter wil maken, zal hij zich ook eens af moeten vragen wat het beste is voor de journalistiek en de lezers. Alleen dan kan Facebook een eerlijke nieuwsvoorziener worden en de journalistiek beter maken.

Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.

Lees ook:

Zoeken

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.