“Het is nooit onze bedoeling geweest de media te bedriegen,” stelt LAKS-voorzitter Sven Annen. Toch zal de studentenorganisatie voorlopig niet meer op journalistieke steun kunnen rekenen. De actie van LAKS om de zeer zorgelijke ontwikkeling in het onderwijs aan de kaak de stellen, werkte averechts.

Verkiezingsfabel

De scholierenorganisatie sprak van een ‘zeer zorgelijke ontwikkeling in het onderwijs’ en voelde zich daarom genoodzaakt om dit jaar deel te nemen aan het politieke spel. Het hele idee bleek echter een hoax. Het was niets meer dan een stunt om aandacht te vragen voor de problemen in het onderwijs en om duidelijk te maken dat er te weinig naar scholieren wordt geluisterd. Met deze actie heeft LAKS, als vertegenwoordiger van scholieren, eigenlijk alleen maar bewezen waarom er niet naar hen geluisterd wordt, en ervoor gezorgd dat het voorlopig ook niet meer zal gebeuren.

LAKS heeft de media misleid tot het publiceren van onware, onbetrouwbare artikelen. Hiermee schaadt ze niet alleen haar eigen waarde als nieuwsbron voor de media, maar ook de algemene geloofwaardigheid van de media tegenover haar publiek.

Scholieren willen écht een stem. Daarom zijn er #15maart 10 jongeren verkiesbaar namens het #LAKS zie stemlaks.nl

— LAKS (@LAKStweets) January 16, 2017

Misleiding van de media

Was dit de beste manier om de onderwijsproblemen onder de aandacht te brengen? De ludieke actie pakte namelijk niet uit zoals gehoopt. Door een officiële persconferentie te gebruiken om opzettelijk nepnieuws te laten publiceren, voelen journalisten zich misbruikt.

LAKS-voorzitter Sven Annen reageert hier verontschuldigend op tegenover Red Pers. “Deze actie voelde als een laatste redmiddel om de problemen in het onderwijs gehoor te krijgen,” aldus Annen. “De meer gangbare manier om te politiek te bereiken hebben in het verleden niet de gewenste resultaten opgeleverd.”

Annen begrijpt dat de relatie is aangetast, maar  volgens hem is het nooit de bedoeling geweest om de media te bedriegen. Desalniettemin beschouwt hij het nog steeds als de verantwoordelijkheid van de media om de problemen in het onderwijs aan het licht te brengen en vertrouwt erop dat zij dit zullen blijven doen

Onverantwoord gedrag

Deze misleiding wordt LAKS door de journalistiek niet in dank afgenomen. Met name de NOS reageerde enorm verontwaardigd over de actie. Het publiek wijst echter naar de nieuwsomroep zelf: deze had simpelweg feiten moeten checken, want ‘het was makkelijk te achterhalen dat het een hoax was.’ Achteraf is altijd makkelijk praten.

Als respons heeft de NOS een artikel gepubliceerd waarin zij uitlegt hoe LAKS hen voor de gek heeft gehouden. Misschien hadden ze inderdaad iets kritischer kunnen zijn in de formulering van het nieuwsbericht, maar men gaat aan één cruciaal feit voorbij. Een persconferentie leunt op een bepaald vertrouwen tussen de journalist en de sprekende partij.

Het enkele doel van een persconferentie is de media informeren over een gebeurtenis. Daarbij ging het niet om zomaar een willekeurige, nauwelijks bekende partij, maar om een door de overheid gesteunde, bekende organisatie die al jaren een professionele relatie met de media heeft. Het is daarom niet vreemd dat de aanwezige pers ervan uitging dat het geen stunt was.

Kom op, grote mensen. Val @LAKStweets niet zo hard om hoax. Zijn jongeren die aandacht vragen voor hun kapitaal voor de toekomst: #onderwijs

— Amy van der Ham (@VMBOOnStage) January 18, 2017

Over een kleine twee maanden vinden de Tweede Kamerverkiezingen plaats. Aandacht voor politieke campagnes is vervangen door een stroom aan media-aandacht voor nonsens. Niet alleen is het raar voor een gerespecteerde organisatie om zo dicht op de verkiezingen nog media-aandacht en tijd van journalisten op te eisen ten koste van ‘echte’ politieke partijen en hun campagnes, ook is het merkwaardig om nu nog in deze mate de media onderuit te halen.

Functie media in gevaar

Voor democratische verkiezingen is het van groot belang dat de journalistiek als waakhond fungeert en politici controleert in hun campagnevoering. Door de betrouwbaarheid van de media aan te tasten is het moeilijker deze controlefunctie voor het publiek uit te oefenen. De lezer weet niet meer wat hij wel en niet kan geloven, en twijfelt aan de betrouwbaarheid van berichtgeving. Het feit dat men nu naar de NOS wijst als een partij die haar werk niet goed gedaan heeft, is enkel een bevestiging van dit probleem.

Het is voor de bescherming van democratie van enorm belang dat de media in haar controlefunctie niet wordt gedwarsboomd. Hoe moet de media ook controleren als aan haar woord wordt getwijfeld? Zo bedankte Obama in zijn laatste persconferentie de journalistiek voor hun het beschermen van de democratie, maar weigerde Trump bij zijn eerste persconferentie een CNN-verslaggever het woord. “No, I’m not going to give you a question. You are fake news.”

https://www.youtube.com/watch?v=wJxxQM7GxJA

Schade bij alle partijen

Onder de problemen die LAKS aankaart is het feit dat slagingspercentages en geld zijn heilig geworden. En dat niet alleen. Creativiteit, talent en diversiteit worden niet voldoende gestimuleerd en de kansenongelijkheid tussen arm en rijk wordt alleen maar groter. Het zijn problemen die inderdaad gehoord moeten worden. Maar als het LAKS daadwerkelijk enkel om aandacht voor hun standpunten ging, had ze een minder controversiële weg kunnen bewandelen.

Ze staat hoog aangeschreven als scholierenorganisatie en had tot voor kort een goede relatie met de media. Zij hadden absoluut andere middelen  om hun stem gehoor te geven. Door de relatie met de journalistiek op deze manier te beschadigen, zal LAKS voorlopig niet meer op hun steun kunnen rekenen. Het lijkt erop dat deze schreeuw om aandacht uiteindelijk een schot in eigen voet is geweest.