Tegenwoordig lijkt iedereen de wijsheid over gezonde voeding in pacht te hebben. Boeken, blogs en Instagram-accounts die adviseren over een gezonde levensstijl schieten als paddenstoelen uit de grond. Dragen deze adviezen wel echt bij aan een gezondere bevolking, en wat is de positie van de overheid?
Anorexia Nervosa
Afgelopen maand kopte de NOS met het bericht dat eetstoornisklinieken steeds vaker aanmeldingen krijgen van kinderen en jongeren in de leeftijd van acht tot dertien jaar. Zij worden gediagnosticeerd met de eetstoornis Anorexia Nervosa, terwijl veel van deze kinderen hier überhaupt nog nooit van hebben gehoord. In het NOS-artikel schrijft hoogleraar eetstoornissen en kinderpsychiater Annemarie van Elburg deze trend toe aan het feit dat kinderen op steeds jongere leeftijd worden blootgesteld aan het fenomeen ‘gezond eten’. Er moet echter ook gekeken worden naar andere invloeden naast die van ouders en de scholen.
Voedingsadviezen zijn doorgaans niet gefundeerd op wetenschappelijk onderzoek, waardoor tekorten aan essentiële voedingsstoffen kunnen ontstaan
De invloed van ‘Fit Girls’
Vandaag de dag kunnen jongeren elk moment advies inwinnen van zogenaamde fit girls op sociale media als Instagram, Tumblr en andere blogsites. Dit zijn voornamelijk jonge vrouwen die vaker in de sportschool lijken te staan dan er dagen in de week zijn en allerlei voedingsmiddelen uit hun leven hebben geband. Zij plaatsen foto’s van taarten zonder suiker, avondmaaltijden zonder koolhydraten en vetten in producten zijn vaak al helemaal uit den boze. Deze voedingsadviezen zijn doorgaans echter niet gefundeerd op wetenschappelijk onderzoek, waardoor bijvoorbeeld tekorten aan essentiële voedingsstoffen kunnen ontstaan. Een voorbeeld van deze fit girls is het door Arjen Lubach met de grond gelijkgemaakte boek ‘The Green Happiness’, waarin buitensporige claims worden gedaan over alledaagse voeding. Zo zouden eieren de ‘menstruatie van een kip’ zijn en zou zuivel het lichaam verzuren: claims waarover een volwassene kan besluiten dat dezen niet gegrond zijn. De vraag is of dit ook geldt voor kinderen en jongeren.
Kwetsbare jongeren
Uit onderzoek van klinisch onderzoeker McLaughlin, gepubliceerd door het Institute of Clinical Research in Texas, blijkt dat jongeren extreem gevoelig zijn voor sociale evaluatie, waardoor de (pre-)puberteit dan ook wordt gezien als een kwetsbare periode. Eén op de vijf meisjes geeft in verschillende onderzoeken aan veel bezig te zijn met het onderwerp ‘gezonde voeding’, hoewel zij hier vaak nog onvoldoende kennis over hebben. De overvloed aan meningen kan ervoor zorgen dat de soort adviezen van Fit Girls als waarheid worden aangenomen en hier naar gehandeld wordt. Opeens is het niet meer normaal om tijdens een bioscoopuitje een bak popcorn te bestellen, omdat het idee ontstaat dat dit niet ‘hoort’. Dit hoeft niet onmiddellijk te betekenen dat hij of zij op dat moment een eetstoornis heeft ontwikkeld, maar voor vatbare jongeren kan dit een eerste stap in de verkeerde richting zijn. Het schrappen van een ongezonde snack kan uiteindelijk uitmonden in het overslaan van gehele maaltijden en een toegenomen angst voor alles wat met eten en gewicht te maken heeft.
De gevaren van te gezond eten worden grotendeels achterwegen gelaten
Passief beleid
Hoewel het verband tussen de nadruk op gezond eten en de toename van eetstoornissen als Anorexia Nervosa niet eenduidig is, moet rekening worden gehouden met waar kinderen en jongeren tegenwoordig aan worden blootgesteld. Toch wordt door overheidsinstanties tot op heden weinig aandacht besteed aan de hype rondom gezond eten en leven. Hoewel deze instanties actief optraden bij het verbieden van websites die aanzetten tot eetstoornissen – zogenaamde Pro-Ana websites –, blijkt nu vooral passiviteit. Sterker nog, misschien wordt er wel in meegegaan door onder andere toenemende aandacht voor educatie over gezonde voeding. Hierbij worden de gevaren van te gezond eten grotendeels achterwegen gelaten. Het is van groot belang dat er rekening wordt gehouden met de impact van deze overvloed aan informatie op de kwetsbare jongere.