De vertragingen rondom luchthaven Schiphol zal menig automobilist die regelmatig op de A4 rijdt zijn opgevallen. De mobiele controles door de Koninklijke Marechaussee naar aanleiding van een ‘signaal’ worden langzaam minder. Hoe komen de maatregelen tot stand?
Eind juli 2016
Na de aanslag op het Turkse vliegveld Atatürk in Istanbul eind juni stonden de Europese luchthavens op scherp. Op 29 juli ontvingen de Nederlandse autoriteiten “een signaal” over een terreurdreiging betreffende luchthaven Schiphol. Over de specifieke inhoud van het signaal werd geen uitspraak gedaan, maar het zou bij een inmiddels drie jaar lopend nationaal dreigingsbeeld passen. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), Dick Schoof, ondernam op 30 juli meteen actie. De getroffen maatregelen waren zowel zichtbaar als onzichtbaar.
Tijdens het eerste weekend van de extra veiligheidsmaatregelen op de snelwegen rondom Schiphol zijn 1 op de 5 auto’s steekproefsgewijs geïnspecteerd. Als gevolg stonden zo’n 200.000 passagiers in de file. Het was één van de drukste weekenden op en rond de luchthaven dit jaar. Opmerkelijk was dat busjes en grote auto’s vaker gecontroleerd werden dan normale personenauto’s.
Augustus 2016
Op 1 augustus werd bekend dat de controles op en nabij Schiphol nog van toepassing waren. Dit werd in overleg tussen de NCTV en de “driehoek” (zie het kader onder dit artikel) van Haarlemmermeer besloten; de driehoek bestaat uit de burgemeester, hoofdofficier van justitie en Koninklijke Marechaussee.
Het dreigingsniveau wordt pas verhoogd als er concrete aanwijzingen zijn
Na de aanslag op luchthaven Zaventem in Brussel zijn de maatregelen bij Schiphol ook opgevoerd, maar niet als op de huidige schaal. Volgens woordvoerder Lodewijk Hekking van het ministerie van Justitie was het dreigingsniveau “substantieel”. Dit houdt in dat er geen feitelijke dreiging is. Het niveau zou pas verhoogd worden als er wel concrete aanwijzingen zouden zijn en “het signaal” is hier een voorbeeld van.
Sinds 18 augustus zijn de extra maatregelen bij Schiphol aangepast en verminderd. Na uitgebreider onderzoek van het signaal concludeerde de driehoek dat een deel van de toegenomen inzet niet langer essentieel is. “We kunnen nog steeds niet ingaan op de aard van de informatie die wij hebben. Dit doen we om onze bronnen te beschermen en om onze informatiepositie veilig te stellen. We begrijpen dat dit lastig is voor een buitenstaander, omdat mensen graag willen weten waarom het gebeurt”, aldus Locoburgemeester Adam Elzakalai.
Er zijn tot nu toe twee arrestaties bekend, maar de marechaussee laat geen details los over deze verdachten. Ook hebben de controles een wapenvondst opgeleverd in de auto van een 21-jarige Amsterdammer.
Meer over ‘de Driehoek’
Binnen de driehoek heeft elke partij een eigen verantwoordelijkheid. De hoofdofficier van justitie richt zich vooral op het onderzoek van de dreiging, de burgemeester focust zich op het behouden van maatschappelijke orde en de politie treedt handhavend op. Indien er een ernstig incident of dreiging aan het licht komt, heeft de driehoek een stapsgewijs protocol voor overleg. Het driehoeksoverleg heeft een wettelijke basis. In de eerste fase wordt er een omgevingsanalyse gemaakt, hierin wordt de driehoek gesteund door crisis-communicatieadviseurs. De tweede fase bestaat uit het gebruik van de communicatiedoelstelling. Deze eerste stap is cruciaal, omdat publieke informatie met betrekking tot het incident maatschappelijke onrust in toom kan houden. Deze fase wordt nageleefd met het motto “open waar het kan, terughoudend waar het moet”. Het credo verklaard waarom de autoriteiten niet in detail gaan omtrent “het signaal”. Tot slot wordt er bepaald hoe de driehoek naar buiten communiceert; in welke situaties de partijen individueel of gezamenlijk mededelen.