Dit bericht is oorspronkelijk gepubliceerd bij Maximum Amsterdam
Op een zonnige zaterdagmiddag slenter ik met een vriend door de Oude Kerk in Amsterdam. Een bijzonder gebouw, het huis van God omgeven door bordelen in het hart van de stad. Buiten gillen de toeristen op MacBikes en toeteren auto’s, maar hier binnen lijkt de tijd stil te staan. We verwonderen ons over het hoge plafond, de grote ramen waar de zon door naar binnen komt en de vijftiende eeuwse plafondschilderingen. Dan beseffen we dat we ook eens naar beneden moeten kijken. We lopen over zo’n 2500 graven van Amsterdammers. De grafopschriften zijn fascinerend: componist Jan Pieterszoon Sweelinck, huisvrouw Anne de Jong en Saskia van Uylenburgh, de vrouw van Rembrandt, zijn hier begraven.
Dan stuiten we op de naam Coenraad van Beuningen. Slechts zijn naam en zijn sterfdatum zijn in de koude stenen gegraveerd. Ik heb nog nooit van Coenraad gehoord, maar mijn metgezel vertelt me over deze Amsterdamse legende. Coenraad van Beuningen was een succesvol en rijk schepen in het zeventiende-eeuwse Amsterdam, hij is zelfs burgemeester geweest. Aan het einde van zijn leven stortte alles om hem heen in en kreeg hij psychische problemen. Deze werden zo heftig dat hij aan kettingen vastgebonden moest worden. Eénmaal lukte het hem om los te breken, waarna hij met zijn eigen bloed op zijn huis aan de Amstel woorden en tekeningen kladde. ‘En die bloedvlekken…’ Mijn metgezel laat zijn stem dalen. ‘Zijn nog steeds te zien…’ Ik geloof er niks van. Een spannend verhaal voor de toeristen zeker, maar dat kan toch niet waar zijn? Toch blijft het idee van de geroyeerde zakenman die zo gek werd dat hij zijn eigen bloed op zijn huis smeerde door mijn hoofd spoken. Wat zou hij geschreven hebben? En waarom?
“Eénmaal lukte het hem los te breken, waarna hij met bloed op zijn huis woorden en tekeningen kladde. Die bloedvlekken zijn nog steeds te zien…”
De volgende dag schijnt de zon nog steeds. Ik zet mijn fiets tegenover het huis aan de Amstel. Coenraad van Beuningen, één van de belangrijkste personen in de zeventiende eeuwse Hollandse politiek, woonde hier. Van Beuningen werd meerdere keren burgemeester van Amsterdam, had een hoge functie in de VOC en was ‘crisismanager’ van Willem III in het rampjaar 1672. Na dit rampjaar kwamen Willem III en Van Beuningen in conflict met elkaar. Van Beuningen droop daarna af en trok zich terug in zijn huis aan de Amstel.
Caspar Netscher – Portret van Coenraad van Beuningen. (1673)
Bron: Wikipedia
Ik moet even zoeken, maar dan ontwaar ik wat dunne rode strepen die in de gevel gekerfd lijken. Het zijn letters en tekeningetjes: eerst lees ik ‘Jacoba’ en dan ook ‘Van Buenige’. Één van de tekeningen lijkt op een VOC-schip met vlaggen op de boeg. Verder zijn het onduidelijke krabbeltjes. ‘Jacoba’ is waarschijnlijk de beruchte Jacoba Bartolotti van den Heuvel, een femme fatale waar in Amsterdam veel roddels over de ronde deden. Van Beuningen trouwde met haar na zijn conflict met Willem III, op 64-jarige leeftijd. Het huwelijk was niet bepaald een succes. Sommigen zeggen dat Jacoba de steeds gekker wordende Van Beuningen treiterde en mishandelde, anderen dat Van Beuningen Jacoba achterna zat met een hete tang. Hoe dan ook, het verschrikkelijk huwelijk en zijn gebrek aan aanzien in de stad dreven Van Beuningen tot waanzin. Hij begon met aandelen te speculeren en raakte zijn hele vermogen kwijt. Jacoba liep bij hem weg en hij kreeg visioenen van vuur en doodskisten. Het kwam zo ver dat Van Beuningen moest worden vastgebonden aan kettingen om hem in bedwang te houden. En toen brak die ene nacht aan waarop hij ontsnapte en met zijn bloed de vreemde tekens, het zeilschip, zijn eigen en Jacoba’s naam op de gevel van zijn huis kalkte. Op 16 oktober 1693 stierf Coenraad van Beuningen in armoede.
Hugh Jans – Tekeningen van de inscripties op het Van Beuningenhuis. (1953)
Bron: www.amsterdamsebinnenstad.nl
Langzaam volg ik met mijn vinger de bloedvlekken van Coenraad van Beuningen. Heeft hij hier echt als een bezetene met zijn eigen bloed op de stenen staan schrijven? Deze graffiti avant la lettre is in ieder geval een laatste wanhoopskreet die op de een of andere raadselachtige manier nooit verdwenen is. Een teken uit het verleden waardoor we ons nog steeds kunnen verwonderen over Coenraads onfortuinlijke geschiedenis.
Bronnen:
Els Kloek, Heuvel, Jacoba Victoria Bartolotti van den, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland.
Geert Mak, De shttps://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/olympisch-1.jpg van Coenraad van Beuningen. Gastcollege. (Amsterdam 2006)
www.amsterdamsebinnenstad.nl
www.amsterdam.nl