Politieke voorstellen over het halveren of afschaffen van het eigen risico verdwenen de afgelopen tijd snel van tafel. “Er verandert aankomend jaar eigenlijk weinig,” concludeert Baltussen. Volgens de gezondheidseconoom is dat vooral te danken aan de reserves van zorgverzekeraars.
Die reserves zijn financiële buffers die verzekeraars hebben opgebouwd in jaren waarin minder zorg werd gebruikt dan verwacht. Dat spaargeld gebruiken ze nu om de premie te dempen. Maar dat geld is niet oneindig. Zodra de reserves zijn opgebruikt, kan de premie sneller stijgen.
Goed nieuws voor jongeren
Tijdens de verkiezingen werd veel gesproken over het verlagen of zelfs afschaffen van het eigen risico. “Dat het eigen risico niet verlaagd wordt, is eigenlijk goed nieuws,” stelt Baltussen. “Jongeren gebruiken hun eigen risico toch niet helemaal. Als het omlaag gaat, stijgt de premie. Dan betalen ze meer per maand, terwijl ze het eigen risico zelf nauwelijks opmaken.”
Volgens Baltussen klinkt het misschien tegenstrijdig dat de premie niet goedkoper wordt, maar toch beter uitpakt. Dit raakt volgens hem aan een fundamentele vraag over solidariteit. “Hoe solidair wil je als samenleving zijn met zieken?” vraagt Baltussen. “Als je het eigen risico verlaagt, betalen vooral jongeren mee aan zorg die ze zelf niet gebruiken.”
Drempel voor zorg
De gezondheidseconoom noemt het eigen risico een soort ‘remgeld’, zoals dat in België heet. “Het is een rem op zorggebruik. Als je het wegneemt, gaan meer mensen met kleine klachtjes naar de eerste hulp. En uiteindelijk stijgt de premie dan harder.”
Dat de premie elk jaar stijgt, heeft weinig met kabinetsplannen te maken. Baltussen: “Je ziet door de jaren heen altijd een stijging van de premie, ongeacht het kabinet. Lonen stijgen in de zorg, er is inflatie en een stukje vergrijzing. De kosten van de zorg nemen elk jaar met zo’n vijf tot zes procent toe.” Volgens de gezondheidseconoom doet Nederland het nog relatief goed in vergelijking met andere landen.
‘We drukken de kosten door efficiëntie. Mensen liggen korter in het ziekenhuis, dus de stijging blijft beheersbaar’
Waarom de toeslag nauwelijks meegroeit
De zorgtoeslag stijgt dit jaar nauwelijks. Dat heeft niets te maken met de premie zelf, maar met politieke keuzes. Baltussen: “De zorgtoeslag is niet gekoppeld aan de premie. Het kabinet wil niet dat de uitgaven aan toeslagen te hard stijgen.” Daardoor ontstaat een langzaam groeiend gat tussen premie en toeslag. Studenten betalen dankzij de zorgtoeslag nog steeds relatief weinig, rond de dertig euro per maand, maar starters en werkende jongeren merken de stijging eerder, zeker wanneer ze geen recht meer hebben op toeslag.
Baltussen ziet wel verschillen tussen groepen jongeren. “Studenten hebben minder inkomen en zijn meestal gezonder,” zegt hij. “Werkende jongeren hebben een stabieler inkomen, maar staan vaker onder druk en gebruiken meer zorg.” Volgens Baltussen is dat niet alleen een financieel, maar ook een maatschappelijk verschil: studenten kunnen de premie vaak nog combineren met zorgtoeslag, terwijl jonge werkenden meer zelf moeten dragen.
De echte zorgkloof zit niet bij de premie
Waar jongeren de komende jaren het meest last van krijgen, is volgens Baltussen niet de premie zelf, maar de toegang tot zorg. “De lange wachtlijsten bij de GGZ zijn echt een probleem,” stelt hij. “Met name jongeren moeten soms maanden wachten. Dat is onacceptabel.”
Baltussen maakt zich zorgen over de manier waarop geld in de zorg wordt verdeeld. “Er wordt heel veel geld uitgegeven aan ouderen in de laatste levensfase, soms om een leven nog twee of drie maanden te rekken. Misschien zou er iets minder geld daarheen moeten, en iets meer naar de geestelijke gezondheidszorg voor jongeren.” Dat zijn geen makkelijke keuzes, maar ze raken de kern van zijn betoog: het probleem ligt niet bij de drie euro per maand, maar bij de vraag wie wel en niet op tijd hulp krijgt.
Kleine stijging, grote vraag: wie krijgt op tijd zorg?
Jongeren betalen in 2026 dus iets meer voor hun verzekering, maar de stijging is beperkt: de premie gaat met drie euro omhoog, het eigen risico blijft gelijk en de zorgtoeslag groeit nauwelijks mee. Voor studenten verandert er weinig, starters en werkende jongeren voelen de stijging eerder.
Maar volgens Baltussen ligt de echte uitdaging elders: “Misschien moeten we meer kiezen: minder geld naar hele dure zorg aan het einde van het leven, en meer naar de geestelijke gezondheidszorg van jongeren.”
Eindredactie door Romée Pietersen
