Bijna 90 procent van de 18- tot 34-jarigen geeft aan te willen starten met beleggen. Dat blijkt uit recent onderzoek van Kieskompas in opdracht van Dutch Fund and Asset Management Association (DUFAS). Toch gebeurt dat nog niet. Uit datzelfde onderzoek blijkt namelijk dat bijna de helft van de (nog) niet-beleggers zich niet goed genoeg voorbereid voelt om de eerste stap te zetten. Die spanning tussen ambitie en onzekerheid kenmerkt een generatie die financieel op eigen benen wil staan maar waar toegang tot de beurs niet voor iedereen vanzelfsprekend is.
De kenniskloof
Het belang van financiële basiskennis, die vaak al thuis wordt ontwikkeld, wordt opnieuw duidelijk nu beleggen steeds populairder wordt onder jongeren. Velen van hen willen wel de eerste stap zetten, maar hebben geen idee waar te beginnen. Begrippen als ‘inflatie’, ‘rendement’ of ‘aandelen’ komen op school nauwelijks aan bod, waardoor het een enorme stap kan zijn om zelf te beginnen als je het niet van huis uit hebt meegekregen.
‘Door betere financiële educatie voorkom je dat het een klasse-ding wordt’
De student heeft een punt. Door inflatie neemt de koopkracht van spaargeld af. De rente op spaarrekeningen is namelijk vaak lager dan de inflatie. Spaargeld daalt dus in reële waarde. Beleggen biedt daarentegen historisch gezien juist kans om vermogen te laten meegroeien met de marktwaarde. Veel Nederlanders lopen op die manier financieel rendement mis, zo bleek uit een eerder onderzoek van DUFAS. Juist daarom klinkt steeds vaker de oproep voor een evenwichtige en eerlijke voorlichting over beleggen (en dus ook de risico’s van niet-beleggen). Uit het eerder genoemde recente onderzoek van DUFAS blijkt dat bijna negen van de tien Nederlanders bovendien vindt dat financiële educatie een verplicht onderdeel zou moeten worden van het middelbaar onderwijs.
Julia* (26) is een jonge belegger en vindt ook dat kennis over beleggen toegankelijker gemaakt moet worden. Zelf leerde zij het beleggen van haar vader en ze zegt veel aan zijn kennis te hebben gehad. Inmiddels vindt ze beleggen leuk en geeft het haar een gevoel van autonomie. “Maar,” zo zegt Julia, “Ik kan me goed voorstellen dat als je dit niet van je ouders meekrijgt, de stap naar beleggen veel groter is. Door betere financiële educatie voorkom je dat het een klasse-ding wordt.”
Old-boys-network
Financiële geletterdheid zou dus niet langer als iets elitairs of ingewikkelds benaderd moeten worden, maar als basisvaardigheid. Ook Pim Verlaan, zelf belegger en host van Jong Beleggen, de podcast (met een bereik van 200.000 luisteraars per maand) benadrukt dat. Volgens hem draagt het toegankelijker maken van financiële basiskennis bij aan de emancipatie van de individuele belegger, waardoor mensen zelfstandiger en sterker kunnen opereren op de financiële markt.
In zijn Jong Beleggen, de podcast, maakt Verlaan samen met journalist Milou Brand beginnend beleggers wegwijs in de wereld van beleggen door openlijk te bespreken hoe hij zelf begonnen is en welke afwegingen hij als belegger maakt. Volgens hem denken veel mensen nog steeds dat beleggen ingewikkeld is, mede doordat het lange tijd zo’n gesloten wereld was en er nauwelijks over geld en beleggingen gesproken werd. “Toen ik me er voor het eerst in verdiepte verbaasde het me dat het helemaal niet zo ingewikkeld was als ik had gedacht.”
Verlaan noemt bovendien dat er een stigma heerst over beleggen als niet alleen iets ingewikkelds, maar ook als iets dat vooral heel risicovol is. Volgens hem komt die beeldvorming vooral uit de gevestigde financiële infrastructuur van onder andere vermogensbeheerders, die door de emancipatie van de individuele belegger haar functie steeds verder ziet verdwijnen. “Zelfstandig beleggen breekt dat old-boys-network steeds verder open.”
De waarde van kennis
Door de opkomst van het internet is het tegenwoordig een stuk eenvoudiger om informatie over beleggen te vinden. Toch betekent die overvloed aan informatie niet automatisch dat jongeren ook beter geïnformeerd zijn, benadrukt Evelien Hoekman van BeleggerUitlegger, een platform dat jongeren helpt de basis van beleggen onder de knie te krijgen. “Niet iedereen beschikt over de juiste middelen om uit die berg content de betrouwbare en onafhankelijke informatie te pikken.”
Hoekman legt bijvoorbeeld uit dat jongeren op sociale media soms het beeld krijgen van beleggen als quick fix; een manier om snel veel geld te verdienen. “Vaak hebben [jongeren, red.] dan eigenlijk geen idee wat een aandeel in werkelijkheid is, wat wordt bedoeld met een beleggingshorizon of waarom spreiden bijvoorbeeld zo belangrijk is.”
Om daar verandering in te brengen, ontwikkelt BeleggerUitlegger lesmateriaal voor scholen, zodat docenten er direct mee aan de slag kunnen. Hoekman legt uit dat het verankeren van financiële educatie in het voortgezet onderwijs via beleidsmatige routes vaak jaren kan duren, maar dat hun lesmateriaal een praktische eerste stap biedt om jongeren al vroeg van essentiële basiskennis te voorzien. Ze benadrukt daarbij net als Verlaan dat beleggen uiteindelijk niet zo ingewikkeld hoeft te zijn als vaak wordt gedacht. “Maar, het is natuurlijk wél belangrijk dat je de basiskennis beheerst, zicht hebt op je financiële zaken en begrijpt wat je doet.”
Een oproep voor Den Haag
Ook in Den Haag klinkt inmiddels de roep om meer aandacht voor particuliere beleggers. Volgens de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) ligt er zo’n 600 miljard euro stil op spaarrekeningen, terwijl dat geld mensen zou kunnen helpen vermogen op te bouwen. Zij zeggen dat er ook in Den Haag nog vaak het idee leeft dat beleggen alleen iets voor sterk vermogenden is. Die beeldvorming doet volgens de VEB geen recht aan de werkelijkheid: juist door beleggen toegankelijker te maken, kunnen meer mensen financieel zelfstandiger worden.
Ook de VEB pleit daarom voor betere financiële educatie, zodat jongeren leren wat beleggen écht inhoudt. Want zolang de nadruk vooral ligt op wat er mis kan gaan, blijven de voordelen – en de risico’s van níet-beleggen, zoals spaargeld dat in waarde verliest – volgens hen onderbelicht.
Gelijke kansen beginnen bij kennis
De roep om meer financiële educatie maakt duidelijk dat toegang tot de beurs niet alleen om geld draait, maar ook om kennis. Het hardnekkige beeld dat beleggen risicovol, ingewikkeld en alleen voor vermogenden is, zorgt nog altijd voor drempels bij wie de stap wil zetten. Zolang financiële basiskennis ongelijk verdeeld blijft, groeit ook de kloof tussen wie durft te beleggen en wie dat niet kan of durft. Wat jongeren nodig hebben, is dus betere educatie, duidelijke uitleg en beleid dat hen het vertrouwen geeft om hun financiële toekomst in eigen handen te nemen.
*achternaam bekend bij redactie
Eindredactie door Tijn Manche
