Voor de één is sporten een uitlaatklep, voor de ander is sport kijken al genoeg. In de serie Sport en Wetenschap word je meegenomen in de wetenschappelijke wereld die schuilgaat achter sport. Met deze week: de WK-voetbal.

De invloed van commercie in de voetbalwereld is groot: zó groot dat je jezelf kunt afvragen of handel niet de overhand neemt. Hoewel je zou denken dat voetbal voornamelijk draait om het spel en de verbintenis tussen fans, lijkt de sport in werkelijkheid steeds meer te dienen als commercieel middel. Zo presenteert Adidas bij ieder Wereldkampioenschap een nieuwe wedstrijdbal. De bal van dit jaar – de Al Rihla – wordt in de aankondiging de snelste voetbal ter wereld genoemd en wordt verkocht voor honderdvijftig euro. De snelheid zou deze voetbal voornamelijk te danken hebben aan het lichte gewicht en de stabiele, ronde vorm. Voor sommige voetbalfanaten is zo’n bedrag voor de snelste voetbal ter wereld misschien een schijntje. Maar is deze bal wel echt de snelste?

De perfecte voetbal

Metin Tolan – voormalig professor in de experimentele natuurkunde – deed in het verleden onderzoek naar de wijze waarop een voetbal door de lucht vliegt. Hij geeft aan dat een aantal aspecten van belang zijn voor het produceren van dé perfecte voetbal: de vorm, het gewicht en het materiaal. Zo bevat een voetbal aan elkaar geplaatste vlakken die vastzitten met naden. Dit zorgt ervoor dat de bal niet perfect rond is en daardoor stabieler door de lucht vliegt. Deze stabiliteit heeft volgens Metin Tolan te maken met de stroming van lucht rondom de bal. In de lucht krijgt de bal namelijk te maken met turbulentie. Deze turbulentie bepaalt de luchtweerstand. Bij een ruwe bal is de turbulentie kleiner dan bij een egale bal, waardoor de luchtweerstand kleiner is en de bal minder instabiliteit vertoont.

Daarnaast moet het gewicht van een bal zorgen voor een optimale balans. Een voetbal krijgt tijdens het schot namelijk niet alleen te maken met luchtweerstand, maar ook met zwaartekracht. Bij het juiste gewicht zijn de luchtweerstand en zwaartekracht ongeveer even groot en zal de bal zo snel mogelijk door de lucht bewegen. Verder is het materiaal waarvan de voetbal is gemaakt van belang. Vroeger werden ballen voornamelijk van leer gemaakt. Het nadeel van leer is echter dat de bal tijdens een regenbui water absorbeert waardoor het gewicht van de bal toeneemt. Om dit te voorkomen worden voetballen tegenwoordig van plastic gemaakt.

‘Ze beweren dat elke bal beter is dan de vorige, maar er is weinig ruimte voor verbetering’

FIFA-keurmerken

Wereldvoetbalbond FIFA heeft sinds 1995 keurmerken opgesteld waaraan een wedstrijdbal moet voldoen. Een bal moet eerst worden getest voordat deze een certificatie krijgt. Dit gebeurt zowel in windtunnels als in speciale kasten. Er wordt gekeken naar verschillende aspecten, waaronder gewicht, omtrek, waterabsorptie, ronding, drukverlies en stuitkarakteristieken. Zo moet de massa van een bal tussen de 410 en 415 gram liggen. Van deze richtlijn mag niet worden afgeweken en dus zullen de verschillen in gewicht – en daarmee de snelheid – minimaal zijn. Daarnaast worden de omtrek en de ronding met een vaste norm gemeten en ligt de https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/max-in-ny-1.jpgimale hoeveelheid water die een bal mag absorberen vast. Ten slotte moet de druk van een bal gedurende de hele wedstrijd hetzelfde blijven en moet iedere wedstrijdbal op exact dezelfde wijze stuiteren.

De Al Rihla wedstrijdbal voor het WK in Qatar moet natuurlijk ook aan deze eisen voldoen, want zonder keurmerk wordt hier niet mee gespeeld tijdens officiële FIFA-wedstrijden. Volgens advertenties zou vooral het gewicht van deze bal het verschil maken ten opzichte van andere wedstrijden. Omdat op het gewicht volgens de eisen van FIFA slechts een minimale marge mag zitten, kan dit geen aanzienlijk verschil maken in snelheid.

Er kan dus worden geconcludeerd dat de verschillen tussen voetbalsoorten minimaal zijn. Metin Tolan geeft dan ook aan dat een uitgebreide omschrijving van de wedstrijdbal slechts een manier is om de dure bal te promoten. “Ze beweren dat elke bal beter is dan de vorige, maar tegenwoordig worden de ballen al zodanig gecontroleerd en getest dat ze bijna perfect vliegen. Er is dus weinig ruimte voor verbetering.” Als de Al Rihla bal al sneller is dan andere wedstrijdballen, zal dit verschil minimaal zijn. Al met al is de Al Rihla bal dus vooral een middel om de commercie binnen de voetbalwereld te bevorderen.

In samenwerking met Ciska Molenaar