In de Verenigde Staten heeft ongeveer 25% van de volwassenen een vorm van handicap. Het is hiermee de grootste minderheidsgroep van het land. Voor hen is het stemproces niet even toegankelijk: bij elke verkiezing ligt de opkomst van deze groep lager vergeleken met de opkomst van mensen zonder een beperking. Onder andere strenge regels rondom stemmen per post, weinig parkeerplekken, slecht geïnformeerde verkiezingsmedewerkers of defecte digitale stembussen zijn factoren die het stemmen moeilijker maken voor mensen met een fysieke of verstandelijke beperking.
De presidentsverkiezingen van 2000 werden besloten in het voordeel van George Bush, nadat de Supreme Court besloot dat de hertelling van de stemmen in Florida gestopt moest worden. Minder bekend zijn de onregelmatigheden rondom toegankelijkheid. Zo beschikten stemlokalen niet over de juiste stemapparatuur of waren ze onbereikbaar voor mensen in een rolstoel. Na deze misstanden werd in 2002 een wet aangenomen om het stemproces te verbeteren: de Help America Vote Act (HAVA), waarin werd vastgelegd hoe de toegankelijkheid voor mensen met een handicap kon worden verbeterd. “Pas met de HAVA werd expliciet erkend dat iedereen recht heeft op toegankelijk stemmen,” vertelt dr. Douglas Kruse, codirecteur van het Program for Disability Research bij Rutgers University. Zijn collega-directeur dr. Lisa Schur vult aan dat deze wetgeving “het idee stimuleert dat stemmen toegankelijk moet zijn voor mensen met een handicap.”
Laaghangend fruit
In de jaren erna werd vooruitgang geboekt. De staten maakten stemlocaties toegankelijker voor mensen in een rolstoel en schaften stemmachines aan die stembiljetten hardop voorlezen en waarmee een stem verbaal kan worden uitgebracht. Ook maakte Covid het in de laatste jaren noodzakelijk dat regels rondom vervroegd en per post stemmen uitgebreid moesten worden. Vooral dit laatste had een grote impact, gezien 52% van de mensen met een beperking op deze manier stemde in 2020. Al deze ontwikkelingen verlaagden de drempel voor mensen met een beperking om hun stem uit te brengen. Met resultaat: het opkomstpercentage van mensen met een beperking steeg van 40,3% in 2000 naar 57,6% in 2020.
Deze kleine verbeteringen, zoals extra stoelen neerzetten of verkiezingsmedewerkers informeren, hoeven niet duur of moeilijk te zijn. Bovendien zijn het vaak eenmalige ingrepen. “Het zijn blijvende veranderingen en je zult er lang van profiteren,” zegt Schur. Toch noemt ze het ook het plukken van low hanging fruit: “Het aanbrengen van hellingen, ervoor zorgen dat de deuren breed genoeg zijn, of dat er dicht bij de ingang kan worden geparkeerd, zijn relatief makkelijke aanpassingen.” Hiermee zijn de problemen nog niet opgelost. Tijdens de midterm-verkiezingen van 2022 stemden bijna 51% van de stemgerechtigde mensen met een beperking, waarvan nog steeds een op de zeven aangaf problemen te ondervinden bij het stemmen.
‘Hoe groter de verwachte moeilijkheden, hoe minder mensen geneigd zijn om te gaan stemmen’
Kruse vult aan dat er vooral op het gebied van mobiliteit veel is verbeterd, maar dat andere problemen niet of onvoldoende zijn opgelost. De New York Times noemt dat slecht geïnformeerde verkiezingsmedewerkers en niet werkende stemapparatuur stemmen lastig kan maken voor mensen met gezondheidsproblemen of een visuele beperking. Kruse: “We zien dat deze mensen problemen ondervinden bij het stemmen. Maar ook mensen met een cognitieve beperking hebben moeite met begrijpen hoe ze het proces van stemmen moeten doorkomen.” Oplossingen als het vooraf testen van stemlocaties op toegankelijkheid, de opleiding van verkiezingsmedewerkers verbeteren, rekening houden met onzichtbare beperkingen bij het ontwerpen van stemlocaties en het promoten van een breder aanbod van stemmogelijkheden zijn hier nog onvoldoende toegepast.
De onderzoekers merken ook dat mensen met een onzichtbare beperking vaker aangeven problemen te ervaren bij het stemmen. Schur: “Meer mensen geven aan nerveus te worden als de stemlocatie chaotisch is of als ze niet goed weten waar ze moeten zijn of hoe het proces in zijn werk gaat.” Dit soort situaties worden volgens Schur nog helemaal niet aangepakt. Al deze barrières stapelen zich op en volgens Schur kan dit ervoor zorgen dat mensen hun motivatie om te stemmen verliezen. “Hoe groter de verwachte moeilijkheden, hoe minder mensen geneigd zijn om überhaupt te gaan stemmen,” zegt Kruse.
Invloed op de verkiezingen
Sinds 2022 hebben een aantal staten beleid dat gericht was op het verbeteren van de toegankelijkheid teruggedraaid. Het gaat dan vooral om bepalingen die tijdens COVID-19 waren ingesteld. “De tijd die je hebt om een stembiljet per post aan te vragen en om een stembiljet terug te sturen zijn ingekort, het aantal stemlokalen is verminderd, er zijn strengere identiteitsvereisten en het is moeilijker om assistentie te krijgen bij het stemmen,” somt Schur op.
Dit werpt de vraag op welke invloed deze ontoegankelijkheid op de verkiezingen kan hebben. “We schatten in dat als de mensen met een handicap in 2022 dezelfde opkomst hadden als mensen zonder handicap, er twee miljoen extra kiezers zouden zijn geweest,” aldus Kruse. Vooral in staten waar slechts enkele tienduizenden of zelfs duizenden stemmen de doorslag kunnen geven, kan dit een groot verschil maken. Volgens de onderzoekers zijn de politieke voorkeuren van mensen met een handicap vergelijkbaar met de voorkeuren van mensen zonder handicap. Kruse stelt daarom dat stemmen toegankelijker maken geen ideologische kwestie zou moeten zijn: “Beide partijen hebben in principe een stimulans om stemmen toegankelijker te maken voor mensen met een handicap.”
Een kwart van de Amerikanen heeft een beperking en daar komt nog bij dat de bevolking alleen maar ouder wordt. De kans is daarom groot dat veel mensen zelf of iemand in hun directe omgeving op den duur van deze diensten gebruik moeten maken. “Het is een universele ervaring en juist daarom is het een belangrijk onderwerp,” vertelt Kruse. Schur: “We hebben een systeem nodig dat dat erkent en het makkelijk maakt voor mensen met een handicap om mee te doen in een democratie.”
Dit artikel is deel van een driedelige serie over het stemrecht in de Verenigde Staten. Lees hier hoe strengere identiteitsplicht Amerikanen de mogelijkheid om te stemmen ontneemt en hier waarom veel (ex-)gevangenen niet kunnen stemmen.
Eindredactie door Jens van der Weide
