In oktober staan de Bundeslandverkiezingen in Beieren op het programma. Een test voor Markus Söder – CSU-voorzitter en minister-president van Beieren – om te zien hoe populair hij is. Goede lokale resultaten zouden voor hem een opstapje kunnen zijn naar nationaal leiderschap. Wie is deze Bratwurst-etende, in gekke carnavalsoutfits uitdossende Beierse politicus? En wat zijn zijn kansen buiten Beieren?

Het is nogal wat, een Beierse CSU-politicus – veel conservatiever kom je ze normaliter niet tegen – die op de socials luid bejubeld wordt door jongeren. Ein Daddy für die Jugend wordt hij door Die Zeit genoemd, naar aanleiding van zijn populariteit op TikTok, waar honderden filmpjes van een jongere Söder in de jaren ’90 rondgaan. Conservatief is hij zeker, maar jongeren zijn een groot thema voor hem. Gedurende de lockdowns stak hij meermaals zijn nek uit voor het lot van de thuiszittende jeugd. Op Instagram van hem ook geen stoffige PR-berichten waar partijgenoten zoals Armin Laschet en Friedrich Merz een handje van hebben, maar selfies op het Oktoberfest, in de McDonald’s, of verkleed als Mahatma Gandhi bij carnaval.

Zeitgeist voorbij

De socialmediastrategie van Söder en de CSU is gedurfd, en gaat ook wel eens over het randje. Vorige week nog dook er een filmpje op het Twitterkanaal van de CSU op. In de korte clip kijken drie vrouwen verbaasd op als ze Söder aan zijn bureau zien zitten. Op de achtergrond speelt The Bad Touch van de Bloodhound Gang, een nummer waarin de zanger expliciet aan een vrouw vraagt seks met hem te hebben. De video – snel weer verwijderd – liet zien dat de CSU de huidige Zeitgeist nog niet helemaal doorheeft.

Ook op het gebied van eten zetten Söder en zijn partij zich af tegen de veranderende normen. Eten is in Beieren politiek. Dat weet Söder. Voor hem dan ook geen tofu of vega schnitzels, maar grote lappen regionaal vlees. Onder de hashtag #söderisst (Söder eet), krijgen zijn followers een inkijkje in het dieet van de lokale ster. Weißwurst mit Brezen und Senf, Knödl mit Schwammerlsoße, Kasspatzen: Söder weet wat scoort bij de Beierse mensen. Het enige smetje op het Beierse fatsoen is zijn geringe alcoholconsumptie. Bier vindt hij naar eigen zeggen niet zo lekker. Heiligschennis in een regio waar bier gelijkstaat aan identiteit.

Made in Bayern

Markus Söder, in 1967 in Neurenberg geboren, heeft zijn hele leven in Beieren gewoond. Als kind was hij al actief bij de Junge Union, de gezamenlijke jongerenpartij van de CDU en CSU, en naar het schijnt had hij van CSU-grootheid Franz Josef Strauß een poster boven zijn bed hangen. Toen hij zestien werd, wist Söder niet hoe snel hij bij de CSU lid moest worden. Daarna voltrok zich al snel het ideale pad naar het minister-presidentschap in Beieren. Verschillende lokale functies en ministerposten leidden uiteindelijk naar zijn verkiezing in 2018. 

De CSU is sinds 1946 bijna ononderbroken de grootste partij van Beieren – alleen van 1954 tot 1957 niet – en beschikt vaak ook over een parlementaire meerderheid, waardoor ze geen coalitie hoeft te vormen. In 2018 was dat echter niet het geval, waardoor de CSU met de Freie Wähler, een andere conservatieve partij, een coalitie moest vormen. Gevraagd naar wat Söder in die jaren heeft kunnen bereiken, antwoordt prof. dr. Stefan Wurster, professor Policy Analysis aan de Technische Universiteit München, dat dat nog niet veel noemenswaardigs is: “De CSU heeft zich altijd het economische succesverhaal van Beieren eigen gemaakt. Söder probeert dat narratief vooral voort te zetten.” Onder het mom Söder macht’s (Söder doet het) probeert de Beierse minister-president een ondernemende, probleemoplossende mentaliteit uit te stralen. Een imago dat eventueel ook in Berlijn kan aanslaan.

Leiderschapsclash

Begin januari zei Söder dat hij geen interesse meer zou hebben in het landelijke voorzitterschap van de CDU. In 2021, voor de landelijke verkiezing in Duitsland, ging het nog goed mis. Söder wilde destijds niet dat Armin Laschet de lijsttrekker zou worden voor de Christendemocraten, en besloot hem daarom uit te dagen. De machtigere CDU – de CSU is alleen actief in de deelstaat Beieren, terwijl de CDU actief is in alle andere deelstaten van Duitsland, landelijk worden campagnes echter gecoördineerd – heeft destijds Laschet door kunnen drukken. Een CSU-kandidaat voor de landelijke lijst zou een afgang voor de CDU zijn geweest.

Het moddergevecht tussen Laschet en Söder, dat voornamelijk in de media plaatsvond, wordt laatstgenoemde zeer kwalijk genomen, aldus Wurster: “Zeker voor conservatieve kiezers is eenheid binnen de partij erg belangrijk. De interne partijstrijd wordt mede gezien als oorzaak van het slechte verkiezingsresultaat.” Söder heeft zich in de media ook neergelegd bij het gegeven dat hij in Berlijn moeilijk poot aan de grond kan krijgen. Een Beierse kandidaat heeft nog nooit succes gehad buiten Beieren. Franz Josef Strauß (1980) en Edmund Stoiber (2002) hebben het landelijk geprobeerd, maar wonnen niet.

Dat heeft onder andere te maken met het conservatieve karakter van de CSU, geeft Wurster aan: “De CSU is conservatiever dan de CDU, voornamelijk op het gebied van sociale thema’s, zoals de LGBTQ+-beweging. Een CSU-kandidaat heeft het daardoor traditioneel lastig in het noorden en oosten van Duitsland.” Daarnaast is Beieren in de rest van Duitsland niet bijzonder populair, voornamelijk een gevolg van het economisch succes, de grote hechting aan tradities en de arrogantie die vaak aan Beierse mensen toegeschreven wordt.

Uitgesproken beloftes

Om de partijlijnen gesloten te houden, gaven CDU-leider Friedrich Merz en Markus Söder recentelijk een dubbelinterview, waarin laatstgenoemde aangaf zich niet meer kandidaat te willen stellen als bondskanselier. Echter, Söder komt wel vaker terug van uitgesproken beloften: “Hij gaf eerder aan https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/max-in-ny-1.jpgimaal tien jaar aan de macht te willen blijven, maar hier is hij ook van terug gekomen”, zegt Wurster.

Op dit moment staat de CSU voor de Beierse verkiezing op 40% in de polls, wat geen geweldig resultaat zou zijn, gezien de historie van parlementaire meerderheden. Dat de CDU niet in de landelijke Ampel-Koalition (SPD, de Groenen, FDP) zit, kan voor de CSU echter een voordeel zijn. Söder beweegt ook een beetje naar rechts, aldus Wurster: “De CSU probeert duidelijk te maken dat zij anders zijn dan de coalitie, en naar rechts opschuiven distantieert ze van de Ampel-Koalition.” 

Spannende tijden voor Söder en zijn partij. Lukt het de CSU komende maanden een goed verhaal neer te zetten, en blijft de kritiek op de landelijke regeringspartijen aanzwellen, dan kunnen ze wel eens goed gaan scoren in Beieren. En wie weet, misschien spreekt men in Berlijn binnenkort dan ook wel van Söder macht’s. 

Eindhttps://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.png door Rens van der Beek